Leger Myanmar verdraait werkelijkheid in boek over Rohingya

• Paulus Houthuijs

  redacteur Online

Het leger van Myanmar heeft in een onlangs uitgegeven boek over de Rohingya-crisis flink wat feiten verdraaid, stellen journalisten van persbureau Reuters.

Zo staat er een zwart-witfoto in met vluchtende mensen. Volgens het onderschrift gaat het om Rohingya, die het land binnendringen na de Britse bezetting in de jaren 40. In werkelijkheid blijkt het een bewerkte kleurenfoto van Hutu-vluchtelingen in Tanzania, vlak na de Rwandese genocide in de jaren 90.

In het boek staat ook een foto van mensen uit Bangladesh die het land zouden binnendringen, maar het beeld is omgedraaid: het zijn Rohingya-vluchtelingen die Myanmar ontvluchten.

Veel van de inhoud in het boek is afkomstig van de informatie-eenheid van het Myanmarese leger, getiteld True News. Deze afdeling verspreidt met name via Facebook een gekleurd beeld van wat de VN genocide noemt tegen de etnische minderheid. De Mensenraad van de VN riep maandag op tot vervolging van topmilitairen in Myanmar.

Facebook heeft als reactie op het VN-rapport laten weten dat er twintig organisaties en prominente personen verbannen zijn van het netwerk, onder wie de opperbevelhebber van het leger. "We willen voorkomen dat zij onze dienst gebruiken om de etnische en religieuze spanningen verder aan te wakkeren", staat in de verklaring van Facebook.

Een goed voorbeeld hiervan is een bericht op Facebook waarin wordt gesteld dat Rohingya zelf hun huizen in brand hebben gestoken. Volgens de VN en mensenrechtenorganisaties heeft het leger dat juist op grote schaal gedaan. Evenals het verkrachten, vermoorden en verjagen van de Rohingya door het leger.

De impact van dit soort berichten op sociale media moeten volgens correspondent Michel Maas niet onderschat worden. Twitter, WhatsApp en vooral Facebook zijn voor veel Myanmarezen de belangrijkste bron van informatie. "Vroeger was dat radio, nu is het online. Misinformatie leidt heel vaak tot opwinding en die slaat niet zelden om in gewelddadigheid."

De rol van Facebook

De etnische rellen in 2012 zijn hier een goed voorbeeld van. Via Facebook en Twitter ging het bericht rond dat er een boeddhistische vrouw was verkracht door moslims, Rohingya dus. Tegelijkertijd was er ophef over een vermeende moordpartij door Rohingya.

"De twee berichten klopten allebei niet, maar ze waren wel aanleiding voor rellen en aanvallen. Het leidde uiteindelijk tot het platbranden van Rohingya-dorpen", zegt Maas.

Facebook werd in maart hard op de vingers getikt door de VN. De organisatie stelde dat het sociale platform een hoofdrol had gespeeld bij het verspreiden van haat gericht tegen de moslimminderheid. Vorig jaar sloegen zo'n 650.000 Rohingya op de vlucht.

Toch is de vijandige houding tegenover de Rohingya al ouder dan het internet. Het boek van legereenheid True News illustreert hoe de minderheid in het verleden werd gedemoniseerd. De boodschap dat deze etnische minderheid niet thuishoort in Myanmar is algemeen geaccepteerd, zegt Maas.

"De meerderheid van de inwoners is Birmees. Dat is ook de etnische groep waartoe het leger en leider Aung San Suu Kyi behoort en die zijn het er allemaal over eens. Zelfs de journalisten die ik daar heb gesproken, werden boos als ik het woord Rohingya in de mond nam: die bestaan niet, het zijn Bengali."

Buitenlandse artikelen over de kwestie geloven Myanmarezen niet of nauwelijks, vervolgt de correspondent. "Waarschijnlijk omdat ze jarenlang propaganda van het leger hebben gekregen en geslikt. In het VN-rapport staat ook dat het leger tientallen jaren gewerkt heeft aan het stelselmatig ontmenselijken van de Rohingya. Het zijn onmensen geworden, terroristen."