Argentinië in de ban van 'smeergeld-schriften'
Het zou wel eens een keerpunt kunnen worden in de strijd tegen corruptie in Argentinië. De vondst van schoolschriftjes met gedetailleerde, handgeschreven informatie over jarenlange smeergeldbetalingen ter waarde van tientallen miljoenen euro's. De zaak kwam deze week aan het licht en beheerst sindsdien het nieuws in het Zuid-Amerikaanse land.
Zeker zestien mensen zijn tot nu toe gearresteerd.
De affaire heeft betrekking op de periode 2003-2015, toen eerst Nestor Kirchner en later zijn vrouw Cristina president waren. Onderzoeksjournalist Diego Cabot van de conservatieve krant La Nación kreeg maanden geleden een doos in handen met daarin onder meer acht schoolschriftjes.
Die schriftjes lijken een ongekend corruptie-archief te bevatten. Oscar Centeno zou jarenlang en in detail hebben bijgehouden hoeveel smeergeld zakenmannen betaalden in ruil voor overheidscontracten. Centeno werkte als chauffeur voor Roberto Baratta, de rechterhand van toenmalig planningsminister Julio de Vido. Zijn ministerie van Federale Planning, Publieke Investeringen en Diensten gaat over publieke werken in het land.
Zakenmannen die een overheidscontract wilden binnenslepen, moesten betalen. Baratta en zijn chauffeur zouden jarenlang stad en land door zijn gereden om het smeergeld af te halen en te bezorgen. De chauffeur noteerde alles: namen, datums, adressen, hoeveelheden en soms zelfs het gewicht van de tassen vol contanten. Zijn ex-vrouw zegt in een interview dat Centeno de schriften wilde gebruiken om zijn baas te chanteren.
Journalist Cabot werkte maanden in het diepste geheim aan verificatie van de informatie uit de schriften en overhandigde ze daarna aan justitie. Hij publiceerde zijn eerste artikelen pas deze week, nadat het Openbaar Ministerie in actie was gekomen.
De chauffeur werd woensdag gearresteerd en sloot een deal met de aanklagers. Na zijn verklaring werd hij gisteravond vrijgelaten. Hij mag op een geheime locatie en onder politiebewaking het proces afwachten.
Sinds kort bestaat er in Argentinië een spijtoptanten-wet waardoor een verdachte die waardevolle informatie verstrekt over een lopend onderzoek, kans maakt op strafvermindering. In buurland Brazilië zorgde een soortgelijke wet voor een lawine aan beschuldigingen tegen politici en zakenlieden. Oud-president Lula van Brazilië is een van de prominentste veroordeelden en zit een gevangenisstraf uit van twaalf jaar wegens corruptie.
Argentijnse commentatoren vergelijken de smeergeld-schriften nu al met dat Braziliaanse onderzoek. Maar voorlopig zijn er in Argentinië nog geen politici beschuldigd.
Immuniteit
De linkse oud-president Cristina Kirchner is tegenwoordig senator en geniet immuniteit. Daarom moet de onderzoeksrechter die de zaak van de smeergeld-schriftjes onder haar hoede heeft, de Senaat om toestemming vragen om Kirchners huis en kantoor te doorzoeken. Dat is inmiddels gebeurd, melden Argentijnse media. Ook wil de onderzoeksrechter haar later deze maand verhoren.
Kirchner heeft nog niet gereageerd op de nieuwe affaire. Sinds het aantreden van haar opvolger, de rechtse president Macri, was ze meerdere malen doelwit van beschuldigingen. Ze deed die steevast af als politiek gemotiveerde wraakacties.