Een watertekort in Nederland, dit betekent het

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Sinds vanmiddag hebben we in Nederland officieel te maken met "feitelijke watertekorten", heeft de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling gezegd. De natuur en de waterkwaliteit staan nu door de droogte onder druk, want we zijn vandaag overgegaan naar de zogenoemde fase 2 uit het Landelijk Draaiboek Waterverdeling en Droogte. Maar wat betekent dat?

In 2015 is er een Landelijk Draaiboek Waterverdeling en Droogte opgesteld. Hierin worden vier fases van de droogte in ons land gehanteerd; fase 0 tot en met 3. Bij fase 0 is er een 'normale situatie'. Dan is er niets aan de hand, en hoeven we ons dus nergens druk om te maken. Bij fase 1 is er sprake van een 'dreigend watertekort'. Dit gebeurt elke 1 à 2 jaar, en duurt meestal een aantal weken. Erg speciaal is dat dus niet.

Feitelijk watertekort

Bij fase 2, waar we nu in zitten, wordt het wat spannender. Dan is er "sprake van een feitelijk watertekort", staat in het draaiboek. Landelijk gezien moeten er nu keuzes worden gemaakt over de waterverdeling tussen sectoren als scheepvaart, landbouw, natuur, industrie, waterrecreatie en binnenvisserij. De drinkwatervoorziening loopt nog geen gevaar.

Bij fase 3 is er "sprake van een (dreigende) landelijke crisis". Dit gebeurt eens in de 10 á 20 jaar, in 1976 en 2003 bijvoorbeeld. Dan moeten "uitzonderlijke maatregelen worden getroffen".

Wat merk je van fase 2?

Nu we in fase 2 zitten heb jij persoonlijk nog niet veel last van het watertekort. Je kunt je gazonnetje blijven sproeien en de douche werkt gewoon nog. Al wordt er wel gevraagd of je een beetje op wil letten. Zet de kraan dus uit terwijl je je tanden poetst en douche niet (te) lang.

Volgens Bart Vonk van Rijkswaterstaat zijn de natuurlijke waterreservoirs in Nederland vol genoeg:

Onttrekkingsverbod

Degenen die wel veel van de droogte en de gevolgen van verschillende maatregelen merken zijn boeren. Die mogen niet zomaar meer sproeien. Veel boeren halen het water waar ze mee sproeien uit oppervlaktewater, maar er is nu een 'onttrekkingsverbod'. Dat betekent dat veel boeren in het oosten en noorden geen water uit sloten en beken mogen halen voor bewatering van het land.

"Maar dat is niet overal hetzelfde", zegt Jaap van Wenum van Land- en tuinbouworganisatie LTO. Het verschilt regionaal, en per waterschap. "In Flevoland is bijvoorbeeld veel oppervlaktewater, omdat het onder zeeniveau ligt. Daar wordt bijna honderd procent uit oppervlaktewater bergend, en dat mag nog steeds."

In Zeeland is ook veel oppervlaktewater, maar kunnen ze dat tóch niet gebruiken omdat het zout water is. "En daar kunnen de gewassen niet tegen."

Waterschappen controleren of boeren zich wel aan de sproeiregels houden. Kijk in onderstaande video hoe dat in zijn werk gaat:

Grondwater

In andere provincies hebben ze andere problemen. In het oosten en zuiden zijn er hoge zandgronden. Daardoor staan slootjes bijna altijd droog, en "heb je dus geen andere keuze dan grondwater te gebruiken voor het bewateren van het land", zegt Van Wenum.

Dat grondwater pompen ze zelf omhoog uit diepe putten van 40 tot 45 meter diepte. "Daar zetten ze dan een pomp op", zegt Van Wenum. "Zeker op zandgronden is dat een belangrijke manier om te beregenen."

In sommige gebieden is er dan ook nog een 'beweidingsverbod'. Dat betekent dat dieren, als schapen en koeien, niet op dijken mogen grazen. "Als op een gegeven moment het gras op is, dan vertrappen die dieren de dijken. Daardoor krijg je kale plekken, en dat is niet de bedoeling. Die begroeiing is juist nodig om dijken stevig te houden."