Gebruik lachgas groeit; 'Paniek is niet nodig, maar voorlichting wel'

Voor veel gemeenten vormt lachgas een duivels dilemma. Terwijl steeds meer jonge mensen het als legaal genotsmiddel ontdekken, zien sommige burgemeesters vooral gezondheidsrisico's en willen ze de verkoop aan banden leggen. Die 'maatschappelijke onrust' is volgens het Trimbos Instituut te groot geworden, dus publiceert het drugsinstituut morgen voorlichtingsmateriaal voor beleidsmakers.

Lachgas is al langere tijd bezig met een opmars, ziet ook het lokaal bestuur. Behalve dat het gebruik toeneemt, is lachgas ook op steeds meer plekken verkrijgbaar. Niet alleen op festivals en huisfeesten wordt het gebruikt, her en der is het in de horeca aan de bar te bestellen. Sporen van jongere gebruikers zijn terug te vinden op hangplekken, die soms bezaaid zijn met tientallen zilverkleurige lachgaspatronen.

Risico's niet helemaal duidelijk

Toch maant het Trimbos ouders, leraren en vooral lokaal bestuur tot kalmte. "De populariteit neemt in alle gebruikersgroepen toe, maar de gezondheidsrisico's vallen mee", zegt drugsonderzoeker Ferry Goossens. Hij pleit dan ook niet voor een verbod. "We moeten het in perspectief blijven zien, al wil dat niet zeggen dat er geen risico's zijn."

Welke risico's dat precies zijn, valt niet met zekerheid te zeggen omdat het middel met andere bedoelingen op de markt is gebracht. 'Recreatief' gebruik zorgt voor een kortdurend zuurstoftekort in de hersenen en een tekort aan vitamine B12.

Steeds vaker liggen er lachgaspatronen op straat, merkte ook kunstenaar Marcel de Wit die een kunstwerk maakte van duizenden patronen:

"Er zijn enkele gevallen bij ons bekend waar lachgasgebruik tot hersenschade heeft geleid. Maar daarvoor moet iemand enkele dozen op een avond gebruiken", zegt Goossens. "De groep waar wij ons zorgen over maken zijn de jonge gebruikers, dus van 13 tot 17 jaar. Op die leeftijd zijn de hersenen nog in ontwikkeling en weten we niet precies wat de uitwerking van lachgas daarop is."

Ook Mathijs Zwinkels, medewerker Jeugd en Veiligheid bij gemeente Culemborg, zag steeds regelmatiger tientallen lachgasampullen op straat liggen. 'Maar toen ik het gesprek wilde aangaan, bleek dat ontzettend moeilijk. De jongeren van wie we dachten dat ze lachgas gebruikten ontkenden dat. Het ontbrak ook aan voorlichting vanuit de overheid, omdat het een relatief nieuw fenomeen is'.

Zwinkels en zijn team bedachten daarom een ludieke actie om het lachgasgebruik onder jongeren aan de kaak te stellen. Er werd een grote inzamelactie voor lachgasampullen opgetuigd om de omvang van het gebruik zichtbaar te maken.

"In heel Culemborg werd ineens een gesprek gevoerd over lachgas", zegt Zwinkels. "Zowel bij de gemeente, hulpverleners, politie, maar ook op scholen." De actie werd zo succesvol dat het is opgenomen als voorbeeld in de Trimbos-voorlichting.

Het Trimbos-instituut maakte een voorlichtingsfilmpje over het gebruik van lachgas speciaal voor ouders:

Ondanks de boodschap dat lachgas minder schadelijk is dan gedacht, denkt de jongerenwerker dat voorlichting voor lokaal bestuur hard nodig was. "Destijds hadden wij veel behoefte aan zo'n document. Wij constateerden dat er iets gaande was omdat we ieder weekend tientallen ampullen vonden. Het was moeilijk om de omvang van het probleem in te schatten, maar wij wilden het bestaan ervan wel aankaarten. En we moesten zelf uitvinden hoe we dat het beste konden doen."