'Als m'n bediende wegvlucht, wie betaalt mij terug?', wil Koeweits model weten
De vermoorde Filipijnse werkster in Koeweit, die werd gevonden in een vrieskist, was het zoveelste voorbeeld van de erbarmelijke omstandigheden waaronder Aziatische arbeidsmigranten werken in de oliestaat. Haar dood dreef de verhoudingen tussen Koeweit en de Filipijnen begin dit jaar op de spits. Uiteindelijk heeft Koeweit in mei regels aangekondigd om de positie van de naar schatting 660.000 veelal Aziatische huishoudelijke hulpen (op een bevolking van 4 miljoen mensen) te verbeteren.
Met de Filipijnen heeft Koeweit afgesproken dat een hulp in de huishouding recht krijgt op een eigen mobiele telefoon en bankrekening. Ook belooft het land beter toe te zien op eerdere wetgeving, waarin staat dat gastarbeiders hun paspoort mogen houden, maximaal twaalf uur werken per dag en vier dagen per maand vrij krijgen.
Dat lijfeigenschap een diepgeworteld probleem is en blijft in Koeweit, blijkt wel uit de reactie op die hervorming van het 27-jarige Instagram-model en visagiste Sondos al Qattan. "Hoe kun je een bediende thuis hebben, die zijn paspoort bij zich houdt? En erger nog is dat zij wekelijks één dag vrij moeten krijgen. Als zij wegrennen, wie gaat mij dan terugbetalen", zei ze vorige week in een video gericht aan haar 2,3 miljoen volgers.
Een internationale rel volgde, en Al Qattan verloor meerdere opdrachtgevers (MAC Cosmetics, Shiseido, Max Factor en Chelsea Beautique). Een belangenorganisatie voor migranten uit de Filipijnen noemde haar een slavendrijver en eiste excuus.
'Rechten als werkgever'
Het filmpje werd offline gehaald, maar Al Qattans respons op de ophef staat nog steeds op haar Instagram-profiel. Daarin zegt zij haar werknemers te behandelen als gelijken, maar neemt zij geen woord terug van haar eerdere uitspraken. Al Qattan beschouwt het als haar recht "het paspoort van haar buitenlandse werknemers in haar bezit te houden, om zo haar belangen als werkgever veilig te stellen".
De uitingen van Al Qattan staan niet op zichzelf. Koeweit ligt al jaren onder vuur vanwege uitbuiting en misbruik van arbeidsmigranten. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch veranderen de recente hervormingen daar nauwelijks wat aan.
Moderne slavernij
Ten grondslag aan de uitbuiting ligt het Kafala-systeem, waarbij de gastarbeider een soort sponsor heeft, die het visum van een gastarbeider moet betalen en bijvoorbeeld moet voorzien in zijn of haar gezondheidszorg. Dit systeem schept een afhankelijkheidsrelatie die niet zelden wordt omschreven als moderne slavernij.
Niet alleen Koeweit hanteert het. Ook in Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Jordanië, Irak, Oman en Saudi-Arabië werken arbeidsmigranten op deze manier. Qatar is de laatste jaren veelvuldig in het nieuws geweest omdat gastarbeiders onder zeer bedenkelijke omstandigheden bouwden aan de stadions voor het WK-voetbal in 2022.
