'Plakkaat van Verlatinghe is veel beter dan het Wilhelmus'

Willem-Alexander refereerde eraan in zijn eerste toespraak als koning. Speciaal voor Barack Obama werd het uit het archief gehaald. Eerder dit jaar werd het uitgeroepen tot 'Pronkstuk van Nederland'. Het Plakkaat van Verlatinghe, de geboorteakte van het latere Nederland. Voor het eerst wordt de ondertekening ervan officieel gevierd in Den Haag.

"De 437ste verjaardag van onze onafhankelijkheid", noemt Anton van Hooff de bijeenkomst vanmiddag in de Eerste Kamer. Hij schreef een boek over de tekst en ijvert voor meer aandacht voor het document, en uiteindelijk misschien wel een eigen feestdag.

"Het is onze onafhankelijkheidsverklaring. Dat is historisch interessant, maar het beroept zich ook op belangrijke principes als gewetensvrijheid en het recht van een volk zijn eigen heerser te kiezen. Het is daarmee de eerste in een reeks mensenrechtenverklaringen die leidt tot de Universele Rechten van de Mens van de VN. Het stijgt daarmee uit boven de Nederlandse geschiedenis."

Verslaggever Pauline Broekema sprak onder meer Van Hooff en nam een kijkje bij het Plakkaat van Verlatinghe in het Nationaal Archief:

In het document werpen de Staten-Generaal zich op als de vertegenwoordigers van het volk in de Nederlanden. Ze sommen op hoe de Spaanse koning Filips II hun rechten heeft geschonden en concluderen dat er maar een mogelijkheid overblijft. "Hij is geen vorst maar een tiran. In dat geval mogen zijn onderdanen hem afzweren en een andere leider kiezen", luidt het in de hertaling die Van Hooff schreef.

"Het heeft de allure van de Declaration of Independence van de VS", meent de historicus. "Het is veel beter dan het Wilhelmus. Dat wordt door hele stadions meegezongen, maar die rare tekst moet je altijd uitleggen. Wat betekent 'ik heb altijd de koning van Spanje geëerd'?! De tekst van het plakkaat is heel begrijpelijk. 'Hier staan we, en we gaan onze eigen weg'."

Het is de bedoeling dat het feestje voortaan jaarlijks wordt gevierd. Het liefst zien de organisatoren zelfs dat het document een meer centrale rol gaat spelen in onze beleving van de democratie. "Iedereen kan zich vinden in het stuk. Het is niet Oranjegezind, niet republikeins, niet al te protestant. Ik denk dat veel Nederlanders het als een verklaring van de mensenrechten zien, waar we fier op kunnen zijn."

Nationale feestdag

"Ik ben voor een nationale feestdag op 26 juli. Tweede Pinksterdag of Hemelvaartsdag bekent niks meer voor de meeste Nederlanders. Dit onderwerp is wel duidelijk te maken", zegt Van Hooff. Zijn medestanders wijzen erop dat de ondertekening van het Plakkaat van Verlatinghe significanter is dan de verjaardag van het staatshoofd of het einde van de Duitse bezetting.

Van Hooff geeft toe dat de datum wat ongelukkig valt, zo midden in de vakantietijd. "Maar je zou het plakkaat ook centraal kunnen stellen bij de opening van het parlement op Prinsjesdag. Ik kan me voorstellen dat je daar een meer algemeen feest van vrijheid en democratie van maakt."