Waarom synchroniseert Barry Atsma zichzelf na?
Een Duitse tv-serie nagesynchroniseerd in het Nederlands. Het is de wereld op zijn kop, maar toch gaat het gebeuren. De NPO heeft de Duitse tv-serie Bad Banks laten nasynchroniseren.
"Dit verrast mij enorm, ook omdat er wereldwijd juist een omgekeerde ontwikkeling gaande is." Dat zegt hoogleraar cultuursociologie Giselinde Kuipers, die onderzoek heeft gedaan naar vertalingen van tv-programma's.
Kuipers ziet dat er juist steeds meer wordt ondertiteld. "Vooral omdat het oneindig veel goedkoper is. Voor ondertitelen heb je tegenwoordig nog maar één persoon nodig, terwijl je voor nasynchronisatie een hele studio met acteurs moet hebben."
En in die studio moet heel exact worden gewerkt. "Het is veel ingewikkelder om te vertalen. Zinnen en woorden moeten even lang zijn als het origineel. Het moet precies passen en kloppen met de mondbewegingen."
Misschien hebben jongeren niet zoveel met de Duitse taal.
Het is de eerste keer dat de NPO een serie voor volwassenen nasynchroniseert. Bij kinderprogramma's en reclames gebeurt het vaker. Als het experiment slaagt, gaat de NPO het vaker doen. Het idee is dat er andere kijkers mee worden bereikt. "We horen dat het voor sommige mensen lastig is buitenlandse series te volgen omdat je moet kijken en lezen tegelijk", laat de NPO weten.
Dat argument wordt in het buitenland vaker gebruikt, vertelt Kuipers. "Vooral in landen waar leesvaardigheid een probleem is. En hoewel hier meer laaggeletterden zijn dan we ons realiseren, is het niet problematisch. Bij ons is vrijwel iedereen eraan gewend om tv te kijken met ondertiteling."
Dat denkt tv-recensent Ron Vergouwen van NPO Radio 1 ook. "Iedereen hier is opgegroeid met ondertitels. Het zit in onze genen. Maar misschien hebben jongeren niet zoveel met de Duitse taal. Dus in die zin is het wellicht een goed experiment."
'Helicops einsatz über Berlin'
Of dat ergens op uitloopt is nog maar de vraag. Vergouwen herinnert zich een ander experiment in hetzelfde genre. "Veronica heeft het jaren geleden ook geprobeerd met de serie Helicops einsatz über Berlin. Dat mislukte toen heel erg, volgens mij bleef het slechts bij een aflevering."
Maar dat kan ook aan de serie hebben gelegen, denkt de recensent. "Wat dat betreft heeft AVROTROS deze serie slim gekozen. Een Nederlandse acteur die zijn Duitse teksten in het Nederlands nasynchroniseert. Dat is een mooie stunt natuurlijk."
In Bad Banks speelt Barry Atsma namelijk de hoofdrol. "In de studio heb ik elke scène, elke zin, opnieuw gespeeld en beleefd, maar dan in mijn eigen moedertaal", zegt de acteur over het nasynchroniseren.
Bekijk hieronder hoe Atsma zichzelf nasynchroniseert:
Op zich een leuke stunt natuurlijk, maar is het wenselijk om ondertiteling te vervangen door stemacteurs? Niet per se, vindt cultuursocioloog Kuipers. "Ondertiteling is namelijk goed voor ontwikkeling van een taalgevoel. Want je luistert naar een vreemde taal, terwijl je je eigen taal leest."
Maar misschien gaan we het wel vaker zien. "Ondertiteling is ook cultuurpolitiek. De vraag die voorligt is: in hoeverre vindt men het belangrijk dat een volk andere talen onder de knie krijgt. Blijkbaar vindt de publieke omroep dat aspect nu minder van belang. Of ze vinden het belangrijk dat Nederlands zichtbaar is of blijft op tv."
Een gevaar van nasynchroniseren is dat het lachwekkend wordt: monden die nog doorpraten, terwijl de tekst al 'op' is, stemmen die niet bij de personages passen of een hele bijzondere meerstemmige zangpartij in het Duits:
Toch hoeven we niet bang te zijn om de hele tijd in lachen uit te barsten, zegt Kuipers. "Als je het goed doet, is het niet lachwekkend om naar te kijken. Maar in Nederland is er geen traditie, dus dat maakt het een moeilijke opgave."
Kuipers deed in verschillende landen onderzoek naar vertaalvormen in film en televisie. "Iedereen vindt het systeem dat ze kennen heel logisch, en andere systemen een beetje belachelijk."
Of Barry Atsma en zijn collega's erin zijn geslaagd, is vanaf volgende week te zien. Bad Banks wordt vanaf dinsdag uitgezonden door AVROTROS op NPO 1. En wie er echt geen zin in heeft kan terecht op het digitale kanaal NPO 1 extra. Daar wordt de Duitse versie uitgezonden. Met ondertitels.
