Cuba erkent privébezit, hoe revolutionair is dat?

In de nieuwe grondwet van het communistische Cuba wordt privébezit weer erkend, melden staatsmedia. Dat lijkt revolutionair voor het Midden-Amerikaanse land: het hebben van privébezit werd zo veel mogelijk beperkt sinds Fidel Castro in 1959 aan de macht kwam.

Met het erkennen van privébezit, worden investeerders en ondernemers beter beschermd, ook de buitenlandse. Maar volgens correspondent Marc Bessems gaat dit niet direct voor grote veranderingen zorgen: "In Cuba heb je de praktijk en de theorie. In de praktijk mogen de mensen al een paar jaar privébezittingen hebben, nu mag het ook officieel. Maar het verandert dus weinig"

Lang en traag

Desondanks is het een belangrijke wijziging, meent Bessems: "Het is een symbolisch stapje op die lange, trage weg naar verandering. Voor het eerst in 50 jaar is er geen Castro meer aan de macht. Voor het eerst in 50 jaar wordt het woord privébezit gebezigd, iets dat onder Fidel Castro vloeken in de kerk was."

Dat het voorstel nu komt, heeft volgens Bessems mede te maken met het verdwijnen van de oude generatie revolutionairen: "Die zijn oud of dood. Daardoor is er nu een geleidelijke machtswisseling naar een nieuwe generatie, die niet om de economische malaise in het land heen kan."

De Cubaanse grondwet, die uit 1976 stamt, staat alleen staatsbedrijven, coöperaties, boerenbedrijven en gemeenschappelijke ondernemingen toe om vastgoed te bezitten. De afgelopen jaren werd de overheid daar al wat soepeler in: "Officieel is de overheid de enige werkgever, maar die kon niet voor iedereen banen creëren en alle salarissen betalen. Daarom moest er worden gezocht naar andere mogelijkheden."

Sinds Fidels broer Raul in 2010 de regels aanpaste, zijn honderdduizenden Cubanen voor zichzelf begonnen met kleine bedrijfjes zoals restaurants, taxibedrijven en kapsalons.

Hoogste macht

De grondwetswijziging tornt niet aan de politieke macht van de communistische partij. De regering benadrukt dat centrale planning en gemeenschappelijk bezit het belangrijkste zijn. "De communistische partij heeft dit achter gesloten deuren besproken. Al noemen ze het een voorstel, je weet dat binnen dit systeem het er dan ook zo in komt. Het voorstel heeft twee zekerheden. Ten eerste zal vermeld worden dat het socialistische karakter van Cuba onomkeerbaar is. Er verandert dus niks aan de staatsbemoeienis. Ook zal er staan dat de communistische partij de hoogste macht heeft. Uiteindelijk hebben zij het laatste woord."

Wat de wijziging concreet voor verschil gaat maken voor investeerders, is nog niet duidelijk: "Buitenlandse investeerders zijn nu al geïnteresseerd in Cuba. Vooral de toeristische sector heeft een enorm potentieel. Maar alles in Cuba verloopt moeilijk: er zijn regels, er moeten vergunningen worden aangevraagd, het is enorm ingewikkeld om iets te regelen en dan nog kan de overheid roet in het eten gooien."

"Ik betwijfel of het potentieel er nu uitkomt. Investeerders moeten een lange adem hebben in Cuba, en zelfs dan is het nog de vraag of het iets oplevert." Toch ziet hij ook lichtpuntjes: "Vergeleken met wat er mogelijk was onder Fidel, is er nu al zo veel meer mogelijk. Bovendien staan er veel geldschieters te springen om voet aan de grond te krijgen in Cuba. Het is een land vol historie en maar kort vliegen van Amerika, het rijkste en economisch meest krachtige land."

Het gaat nog maanden duren voordat de nieuwe grondwet kan worden geïmplementeerd. Het parlement zal zich buigen over de conceptversie van de nieuwe grondwet. Daarna wordt er uitgebreid over gedebatteerd, voordat het in een referendum aan de bevolking wordt voorgelegd.