'Als de EU het dreigement uitvoert, is er een handelsoorlog met de VS'

De Europese Unie en de Verenigde Staten staan op de rand van een handelsoorlog. Vandaag dreigde de Europese Commissie met ongekende heffingen op Amerikaanse producten. President Trump kan een zet verwachten die een goederenstroom ter waarde van ruim 250 miljard euro raakt als hij zijn voorgenomen importheffingen op onder meer Europese auto's doorzet.

Te midden van deze spierballentaal bezoekt premier Rutte vanavond om 20.00 uur Nederlandse tijd Trump in het Witte Huis. De handel zal daarbij zeker besproken worden.

In een document gericht aan het Amerikaanse ministerie van Handel schreef de Europese Commissie dat het de autotarieven niet accepteert. Die zouden "nog meer schade toebrengen aan de reputatie van de VS". Als ze toch ingaan, is het "waarschijnlijk" dat de EU en andere handelspartners van de VS met tegenmaatregelen komen die "een significant deel van het handelsvolume" raken. Het gaat om goederen ter waarde van maximaal 294 miljard dollar (253 miljard euro). Dat is 19 procent van de totale export van de VS.

"Als de EU dit dreigement uitvoert, kan je gerust spreken van een handelsoorlog", zegt ABN Amro-econoom Bill Diviney. "Tot nu toe waren de gevolgen van de heffingen nog relatief klein. Maar de omvang waar de EU nu mee dreigt is echt serieus."

Eerste beschietingen

Het conflict begon met dreigen over en weer. In juni waren daar de eerste concrete vijandelijkheden. Trump ging 25 procent belasting heffen op de import van Europees staal en 20 procent op Europees aluminium. De EU reageerde met heffingen op allerlei typisch Amerikaanse producten als spijkerbroeken en cranberry's. "Sindsdien is er sprake van een gewapend conflict. Beide kanten zijn begonnen met beschietingen", zegt ING-econoom Raoul Leering. "Maar het serieuze werk is nog niet begonnen."

Als het blijft bij de huidige importheffingen, kunnen de strubbelingen nog de geschiedenis ingaan als een incident. De Amerikaanse heffingen raken een handelsstroom ter waarde van 6,4 miljard euro, die van Europa een stroom van 2,8 miljard euro. Het gaat om enkele procenten van de totale handel tussen de twee handelsblokken.

"De omvang is nog niet fnuikend voor de economie en irritatie tussen Europa en de Verenigde Staten is er vaker geweest. In de jaren 70 en 80 waren er kleine incidenten met betrekking tot de hoge importtarieven voor Amerikaanse landbouwproducten", vertelt Jan Luiten van Zanden, hoogleraar economische geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. "Maar het ziet er nu wel serieuzer uit dan destijds. Het is veel onduidelijker waar het eindigt doordat de dreigementen zich opstapelen. Het lijkt het begin van een mentale omslag."

Na de heffingen van beide kanten begon het dreigen opnieuw. Trump meldde op Twitter dat Europese auto's de volgende producten zijn die geraakt zullen worden door Amerikaanse heffingen. Daarmee schaalt hij de omvang van de heffingen op. De BMW's, Volvo's en andere Europese auto's die vorig jaar de oversteek naar de VS maakten, waren 50 miljard euro waard.

"Deze ontwikkeling schaadt de band tussen vrienden en bondgenoten", schreef de Europese Commissie vandaag als antwoord. Verderop in het document kondigde het tegenmaatregelen aan ter waarde van 253 miljard euro. Dat staat gelijk aan de totale import van auto's en auto-onderdelen in de VS.

Andere handelspartners

De EU zal die heffingen niet alleen instellen, maar samen met "handelspartners van de VS", zegt de Commissie. "De EU mag volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie niet terugslaan met een krachtigere maatregel dan de VS", zegt Leering. Als Trump inderdaad zijn plan doorzet, mag de EU dus met een tegenzet komen die maximaal 50 miljard euro aan goederen raakt. Maar ook andere handelspartners kunnen dus met maatregelen komen.

In het donkerste scenario zou een dergelijk conflict Nederland in 2030 ongeveer 2,5 procent economische groei kosten, berekende het Centraal Planbureau twee weken geleden nog.