Mexico maakt zich op voor een politieke aardverschuiving
Alles aan de verkiezingen van vandaag in Mexico is groot. De voorsprong van de links-nationalistische presidentskandidaat Andrés Manuel López Obrador in de peilingen, bijvoorbeeld. Net als de kans dat zijn beweging, Morena, een absolute meerderheid haalt in het congres. En de veranderingen die 'Amlo', zoals de Mexicanen López Obrador noemen, belooft.
De 64-jarige veteraan van de Mexicaanse politiek was burgemeester van Mexico-Stad en deed twee keer eerder een gooi naar het presidentschap. In 2006 verloor hij met een minimaal verschil, waarna zijn aanhang maanden bleef protesteren tegen wat zij zien als verkiezingsfraude.
López Obrador is dus allesbehalve een onbekende in de politiek. Toch zien veel Mexicanen hem als de 'outsider', iemand die niet vergiftigd werd door het intens corrupte politieke systeem in hun land. Dat komt door zijn boodschap: een vreedzame, sociale revolutie. Alles moet anders, zegt hij. Vind maar eens iemand in Mexico die het daar niet mee eens is.
Want er valt wel wat te klagen. De Mexicaanse regering voert al jaren oorlog tegen de machtige drugskartels in het land, zonder succes. Het geweld nam juist toe: alleen al in de maand mei van dit jaar werden 2890 mensen vermoord. Toen in 2014, onder president Peña Nieto, 43 studenten van de lerarenschool in Ayotzinapa verdwenen na een aanval door politieagenten, werd pijnlijk zichtbaar hoe klein het verschil soms is tussen de kartels en de autoriteiten.
Deze campagne was extreem bloedig: er waren honderden aanslagen op en bedreigingen van lokale politici in het hele land. Meer dan 130 kandidaten werden vermoord.
En lokale politici die López Obrador steunen worden bedreigd. zoals deze burgemeesterskandidate in Tuxtla Chico vertelde aan onze correspondent Marc Bessems
Daarnaast kwamen er de afgelopen jaren tal van spraakmakende corruptieschandalen naar buiten. Vaak stonden politici van de beruchte regeringspartij PRI centraal. De PRI regeerde Mexico zeventig jaar lang vrijwel onafgebroken en wordt geassocieerd met alles wat fout is aan de Mexicaanse politiek.
Ruimte voor proteststem
Veel Mexicanen walgen van hun politici, dus is er ruimte voor een proteststem, voor een outsider. López Obrador voelt dat uitstekend aan. Vier jaar geleden richtte hij een nieuwe partij op, Morena. Dat is een afkorting voor 'Beweging van Nationale Vernieuwing'. Wijs geworden door de omstreden verkiezingsnederlagen van 2006 en 2012, richtte die partij zich vanaf dag een op deze verkiezingen.
López Obrador begon een jarenlange campagne. Hij bezocht alle gemeentes in het land en deed extra zijn best om ook het conservatieve noorden van Mexico achter hem te krijgen. López Obrador komt zelf uit het zuiden van het land. De noorderlingen waren bang dat het land onder de linkse Amlo het voorbeeld zou volgen van Venezuela, dat onder Maduro economisch is ingestort.
Die zorgen worden gedeeld door grote delen van de Mexicaanse zakenwereld en buitenlandse investeerders. Wat gaat López Obrador doen als hij inderdaad president wordt? De discussie rond het nieuwe vliegveld van Mexico-Stad illustreert de spanningen. De bouw is al in gang gezet, maar Amlo dreigde aanvankelijk het miljardenproject af te blazen. Daar kwam hij deels op terug, en nu is iedereen in verwarring: welke Amlo zien we straks als eventuele president van Mexico?
'Mexico eerst'
Die vraag kan je ook stellen over zijn houding ten opzichte van de Amerikaanse president. Waar de rechtse Donald Trump campagne voerde met de leus 'America First', is de boodschap van de linkse López Obrador grof samengevat 'Mexico Primero'. Zijn aanhang verwacht een veel assertiever houding van Mexico onder López Obrador, maar die zegt zelf dat hij diplomatiek wil blijven.
Maar zover is het nog lang niet. Peilingen zijn notoir onbetrouwbaar in Latijns-Amerika en cynische Mexicanen denken dat de gevestigde orde massaal zal frauderen om een overwinning van Amlo te voorkomen.
Hand afhakken
Er zijn nog drie andere kandidaten. Onderaan de peilingen bungelt cowboy-politicus Jaime Rodríguez Calderón, een onafhankelijke kandidaat die bekend is onder zijn bijnaam 'El Bronco' (De Wildebras). Zijn bekendste voorstel is om de hand af te hakken van corrupte politici.
De kandidaat van Peña Nieto is José Antonio Meade, maar die heeft last van het slechte imago van de vertrekkende president en zijn PRI-partij.
In de peilingen komt de kandidaat van de PAN, een andere traditionele partij, op de tweede plaats. Maar Ricardo Anaya werd beschuldigd van corruptie en er gaapt een groot gat tussen hem en de koploper, López Obrador.
Om 08.00 uur Mexicaanse tijd gaan de stemlokalen open, tot 18.00 uur kunnen de ruim 89 miljoen stemgerechtigde Mexicanen hun stem uitbrengen. Ergens in de nacht van zondag op maandag moet dan duidelijk worden wie de nieuwe president wordt van Mexico.
