Saudische vrouwen de weg op, maar activistes de bak in
Ongetwijfeld zullen er vanmiddag filmpjes opduiken van Saudische vrouwen die voor het eerst in een auto mogen rijden, want vanaf vandaag is het rijverbod voor vrouwen verleden tijd.
Onder leiding van kroonprins Mohammed bin Salman onderging het aartsconservatieve moslimland in nog geen jaar tijd een metamorfose. Maar ondertussen worden er vrouwenactivisten opgepakt die jaren streden voor die vrijheid en gelijkheid.
Dat lijkt behoorlijk tegenstrijdig. "Maar dat is het niet", legt Carolien Roelants uit. Roelants schreef ruim dertig jaar over het Midden-Oosten voor NRC Handelsblad. "De kroonprins, Mohammed bin Salman, hervormt alleen wat hij nodig acht. Niet meer dan dat. En precies dat is de reden voor het opsluiten van de activistes."
Een van de activisten die nog vastzitten, Eman al-Nafjan, streed voor de volledige afschaffing van het voogdijschap. "En dat is Bin Salman niet van plan op korte termijn te doen." Het voogdijschap houdt in dat vrouwen voor bijna alles toestemming nodig hebben van een mannelijke voogd. Door de gedeeltelijke afschaffing van dat verbod hoeven vrouwen nu geen toestemming meer te hebben om te werken, te studeren of voor een medische behandeling.
"Maar", vertelt Roelants, "omdat het niet volledig is afgeschaft, blijven universiteiten en werkgevers toestemming vragen aan de voogd. Vooral uit angst voor de familie." Alles staat en valt voor Saudische vrouwen met de familie waaruit zij komen, meent Roelants. "Alle vrouwen die ik in de loop der jaren heb gesproken - filmmaaksters, artsen - ze zeiden allemaal: dat komt omdat mijn familie, en in het bijzonder mijn vader, mij stimuleren. Als de familie er niet zo in staat, dan is weinig mogelijk."
Zolang het voogdijschap intact blijft, verandert er dan ook weinig. Wat niet wegneemt dat veel vrouwen wel erg blij zijn dat ze de weg op mogen. Roelants: "Niet iedereen kon een chauffeur betalen. Een auto betekent ook meer vrijheid, net zoals een mobiele telefoon."
Vrijdagavond konden vrouwen in Riyad oefenen met autorijden in simulatoren:
Blijft de vraag: waarom voert Bin Salman hervormingen door terwijl hij vrouwen oppakt? "Het land moet loskomen van de navelstreng die olie heet", zegt Roelants. De kroonprins heeft als verantwoordelijkheid om de Saudische economie te veranderen. Dan moeten meer vrouwen gaan werken, maar nog belangrijker: er moeten buitenlandse investeringen komen. "Bin Salman weet dat Saudi-Arabië een imago heeft en daarom voert hij kleine veranderingen door die cosmetisch groot zijn. Hij is geen liberale hervormer."
Hoe je het ook wendt of keert; Saudi Arabië blijft een conservatief land. "Als Bin Salman nu echt dat voogdijschap gaat afschaffen, dan komen de geestelijken ook in opstand. Die hebben de kleine hervormingen nog wel gedoogd en hij heeft de controle over hen. Maar als hij verdergaat, komen er problemen en daar heeft Bin Salman geen zin in."
Toch zorgen de arrestaties ook voor problemen. Niet in het land zelf, maar in het buitenland. "De afgelopen tijd namen de buitenlandse investeringen af. Bij eerdere arrestaties kreeg Bin Salman nog het voordeel van de twijfel, maar sinds hij bekende vrouwenactivisten heeft opgepakt is dat anders."
