Zzp'ers in Nederland: zoveel mensen, zoveel wensen
Nederland telt zo'n 1,5 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers), ongeveer 16 procent van de beroepsbevolking. En ze zijn allemaal anders: van kunstenaar tot ict'er en van bouwvakker tot vormgever. Jong, oud, met veel of weinig vermogen en in te huren tegen uiteenlopende tarieven.
Het kabinet werkt aan plannen om iets te doen aan de problemen op de zzp-markt. Veel zelfstandigen bouwen bijvoorbeeld geen pensioen op en hebben geen arbeidsongeschiktheidsverzekering, omdat ze die te duur vinden.
En soms werken zzp'ers in de praktijk maar voor één opdrachtgever. Of ze mogen niet hun eigen tarief bepalen. Ze zijn dan eigenlijk meer werknemer dan ondernemer, terwijl hun opdrachtgever geen loonbelasting en sociale premies afdraagt, zoals bij 'gewone' werknemers. Het kabinet wil die schijnzelfstandigheid aanpakken, maar de uitwerking van de plannen verloopt moeizaam.
Dat komt mede doordat de 1,5 miljoen zzp'ers in Nederland zo van elkaar verschillen. Kijk alleen al naar de operazanger, grafisch vormgever en milieuadviseur in de onderstaande video:
Eerder dit jaar kondigde minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan dat hij vóór de zomer zou laten weten hoe het kabinet de zzp-plannen uit het regeerakkoord verder wil uitwerken.
De verwachting is dat hij een dezer dagen inderdaad een brief naar de Tweede Kamer stuurt, maar het is nog maar de vraag hoe concreet die is.
Vooral op het voorgestelde minimumtarief tussen 15 en 18 euro is veel kritiek. Belangenorganisaties wijzen erop dat zo'n tarief niet werkt, omdat het grootste deel van de zzp'ers niet per uur wordt betaald. Slechts 20 procent werkt alleen met uurtarieven, zegt Margreet Drijvers van het Platform voor Zelfstandig Ondernemers, waarbij bijna 20.000 zelfstandigen zijn aangesloten. Volgens werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland leidt het voorgestelde minimumtarief hierdoor tot handhavingsproblemen.
"De journalist krijgt per woord betaald, de stukadoor per meter en de fysiotherapeut per behandeling", zegt Marjan van Noort van FNV Zelfstandigen. "Het kabinet worstelt daarmee." Volgens Van Noort zou het beter zijn om per sector afspraken te maken over tarieven. "In bijvoorbeeld de bouw is een minimumtarief van 18 euro natuurlijk gekkigheid. Ze zitten daar nu gemiddeld op 35 à 40 euro per uur."
Ook operazanger Marcel van Dieren werkt niet met een uurtarief. Hij wordt betaald per productie, zoals een opera of een optreden in een beroepskoor. Als hij dat terugrekent naar een tarief per uur komt hij uit op heel verschillende tarieven:
Van Noort van de FNV vreest dat het minimumtarief andere tarieven op de markt naar beneden haalt. Ook andere belangenverenigingen, zoals ZZP Nederland, zijn bang dat een minimumtarief de 'normale' prijs in de markt wordt. Vooral als opdrachtgevers uit veel zelfstandigen kunnen kiezen, denken zij, is er een kans dat ze zzp'ers met een hoger uurtarief zullen afwijzen onder het mom van 'voor jou tien anderen'.
Niet iedereen tevreden
Overigens heeft minister Koolmees de afgelopen maanden met al deze (en meer) belangenclubs gesproken over de kabinetsplannen. Helemaal aan het begin van dat traject bleek al dat iedereen andere ideeën heeft over de toekomst van de zzp-markt. Koolmees: "Een oplossing die iedereen tevreden stelt, is niet voorhanden."
Megan Hoogenboom (29 jaar) en Annemiek Tubbing (61 jaar) werken allebei zelfstandig. Megan bouwt geen pensioen op en heeft ook geen arbeidsongeschiktheidsverzekering. Annemiek bouwt een beetje pensioen op en is ook verzekerd:
