Onrust en verdeeldheid in Macedonië en Griekenland na naamswijziging

• Conny Keessen en Mitra Nazar

  correspondenten Griekenland en Balkan

In zowel Macedonië als Griekenland is onrust en verdeeldheid over het naam-akkoord dat afgelopen zondag door premiers van Griekenland en Macedonië werd getekend. Volgens dat akkoord gaat het land Macedonië straks Noord-Macedonië heten - de Griekse regio Macedonië houdt zijn naam.

In Macedonië liep een tegendemonstratie zondagavond uit op rellen toen demonstranten slaags raakten met de politie. Protesten in Griekenland zijn weliswaar afgenomen, maar wanneer de kwestie in het Griekse parlement komt, zullen ook de Grieken weer de straat op gaan.

Correspondenten Conny Keessen (Griekenland) en Mitra Nazar (Balkan) peilden de stemming in Athene en Skopje.

In Macedonië zijn de mensen diep verdeeld over het akkoord over de nieuwe naam. Elke avond wordt voor het parlement in de hoofdstad Skopje gedemonstreerd door de tegenstanders. Zij zijn bang dat ze met de verandering van de naam Macedonië in Noord-Macedonië, hun identiteit, cultuur en aanspraak op hun eeuwenoude geschiedenis kwijtraken.

"We hebben onze cultuur, onze tradities. Onder een andere naam verandert onze identiteit. We moeten onze naam redden", zegt Kristijan, één van de demonstranten. Hij draagt een oude Macedonische vlag, de vlag die na protest van Griekenland in 1995 al werd veranderd. "Als we onze naam veranderen, spugen we op de graven van onze voorvaderen die hebben gevochten voor Macedonië."

Ook zijn vriend Vladimir Tolevski demonstreert elke dag. "We staan hier om de normen en waarden van ons Macedonië te verdedigen", zegt hij. Volgens hem had het naamdispuut nog jaren mogen standhouden. "Daarvoor hebben we nog honderd jaar nodig, misschien wel vijf honderd jaar."

Hij wil bovendien niet dat Macedonië lid wordt van de NAVO of uiteindelijk toetreedt tot de Europese Unie, zaken die mogelijk worden nu het naamdispuut lijkt te zijn opgelost. "In de EU gelden heel andere waarden dan hier op de Balkan. Dan krijgen we straks ook het homohuwelijk en dat kunnen we niet toestaan in onze traditionele cultuur."

'Een fantastische naam'

Andere Macedoniërs zijn juist blij met de langverwachte doorbraak. "Ik vind het een fantastische naam, Noord-Macedonië," roept zonnebrillenverkoper Fabier. "Dit land zal altijd hetzelfde blijven, ongeacht de naam. Ik ben heel blij, want nu kunnen we de Europese Unie in, en dat zal ons leven veel beter maken."

Op het plein in het centrum van Skopje zit de gepensioneerde Jeta Sadiku, onderdeel van de Albanese minderheid in Macedonië. "Eindelijk hebben ze het voor elkaar", zegt hij tevreden. "Het is nu tijd voor vooruitgang, in plaats van te blijven steken in een oude strijd. We moeten onze economische situatie verbeteren, en ik denk dat het nu alleen maar beter kan worden, want de deur naar de NAVO en de EU staat voor ons open." Over de demonstranten bij het parlement zegt hij: "Dat is maar een kleine groep. Zij hebben niks in te brengen, deze kwestie is nu gesloten."

Erduan Ademi (foto) verkoopt souvenirs in de oude bazaar. De t-shirts met de tekst 'I love Macedonia' moeten binnenkort maar weg, vindt hij. Hij heeft inmiddels nieuwe t-shirts besteld, met de naam 'I love North Macedonia'. Ook denkt hij na over koelkastmagneetjes met de nieuwe naam. Zelf heeft hij niet zo'n mening over het naamdispuut, hij vindt de naamswijziging vooral gedoe. "We moeten straks onze paspoort en rijbewijs veranderen, daar heb ik niet zo'n zin in," zegt hij.

Dan naar Griekenland. Uit opiniepeilingen blijkt dat een meerderheid daar tegen het akkoord is. Maar onder de mensen die niet demonstreren, blijkt een grote verscheidenheid aan meningen.

Op de markt bruist het van de mensen. Kraampjes met glimmende tomaten, verse courgettes, rijpe aardbeien, de eerste suikermeloenen. Boeren uit heel Griekenland zijn er om hun producten te verkopen. Thanasis Papadopoulos staat er met zijn scharreleieren uit de Peloponnesos. Hij is voorzichtig.

"Ik weet nog niet of deze overeenkomst goed is of slecht. Dat zal de toekomst uitwijzen." Met de naam heeft hij wel een probleem. "Want Macedonie is Grieks sinds de antieke geschiedenis. Het is fout geweest om toe te laten dat het buurland zich Macedonië kon noemen. Ze hebben zich dat toegeëigend. Het is nu een kleine wond, en ik hoop dat ie niet weer gaat bloeden." Maar demonstreren gaat hij niet. "Ik wil de mensen niet veroordelen. Voor een deel van hen gaat het om emoties. Anderen hebben misschien andere bedoelingen. "

Lerares Korina Kazala heeft net eieren gekocht bij Thanasis. "De mensen die demonstreren? Dat zijn heethoofden. Ik vind dat de mensen hier soms niet nadenken. Want hoezo geen Macedonië in de naam? Er zijn al zoveel landen die ons buurland zo noemen. Het woord Macedonië zit al in de voorlopige naam (Fyrom). Waarom zeggen ze nu dat dat niet mag?"

Ze zouden het akkoord moeten lezen, zegt Kazala, en niet alleen naar de Griekse media luisteren, die een zwart-wit beeld schetsen. "Ik heb het gelezen en ik vind dat de buren een heleboel toegeven. Heel belangrijk is voor mij dat ze de Griekse geschiedenis en cultuur, de Griekse erfenis van antiek Macedonië en Alexander de Grote erkennen. Dat zal in hun grondwet worden veranderd."

In principe is het voor haar een goed akkoord. Ze kan zich alleen niet voorstellen dat het door het Griekse parlement komt. "151 stemmen zijn er nodig. Het kan alleen als er genoeg parlementsleden van de oppositie mee stemmen. En het ligt er heel erg aan hoe de stemming dan is."

Ook Efi, die in Athene een kleine supermarkt runt met haar man, is positief. "Er moest iets gebeuren. Vooral ook voor de stabiliteit en veiligheid in de regio. Als je buurland stabiel is, is dat ook goed voor je eigen land."

Dat er Macedonië in de nieuwe naam komt, deert haar niet. "Ik ben niet nationalistisch. En ik weet dat het gebied historisch gezien niet alleen tot Griekenland behoorde, het was over verschillende huidige landen verspreid. Onder de voorwaarde natuurlijk dat ze geen aanspraken op Grieks grondgebied zullen hebben. Maar dat is in het verdrag opgenomen."