Komen er echt Europese migrantenkampen in Afrika?
Hoewel het aantal migranten dat aan de buitengrenzen van de EU staat jarenlang niet zo laag geweest, is toch in de Europese asieldiscussie de vlam in de pan geslagen. Regeringsleiders geven elkaar de schuld van het migratieprobleem en de positie van Europa's belangrijkste leider, bondskanselier Merkel, is zelfs aan het wankelen gebracht.
We gaan een week tegemoet van Europees topoverleg over de migrantiecrisis en er ligt nu een plan om migrantenboten terug te sturen naar Afrika.
De man die volgende week de top van regeringsleiders zal leiden, Donald Tusk, heeft dat plan gisteren gelanceerd. Hij stelt voor om onderschepte bootvluchtelingen niet meer in Zuid-Italië af te zetten, maar op plekken in Noord-Afrika. Op die plekken - Tusk noemt ze migratieplatforms - worden vluchtelingen gescheiden van economische migranten. Hoe haalbaar is dit plan?
Maar eerst: wat willen de verschillende hoofdrolspelers? We leggen het uit in deze video:
Het eerste probleem is dat het hier alleen gaat om onderschepte migranten op boten. Zij worden nu vaak toegelaten tot Europese schepen en naar de Italiaanse eilanden Lampedusa en Sicilië gebracht. Sommigen vinden dat dit de nette en juridisch juiste manier om iedereen de kans te geven aan te tonen dat ze vluchtelingen zijn.
Tusk zet met zijn plan heel nadrukkelijk een stap naar een strenger immigratiebeleid. Het is nog de vraag of alle EU-landen daar achter zullen staan.
Dan is nog onduidelijk waar die migratieplatforms moeten komen. De meeste migranten stappen in Libië op een boot, maar daar lijkt de situatie te gevaarlijk om Europese kampen in te richten. De EU zou dan zaken moeten doen met landen in de buurt, als Tunesië en Egypte. Als die landen daar al voor voelen, zal de EU er ongetwijfeld enkele miljarden euro's voor moeten uittrekken die landen te compenseren voor hun medewerking.
Waar moeten ze daarna naartoe?
Het volgende probleem is wat de EU vervolgens doet met de mensen op die plekken. De afgewezen migranten zitten vast, ze willen of kunnen vaak niet terug naar hun land van herkomst en mogen Europa niet in. De EU zal mensen daar niet snel langdurig willen opsluiten, maar landen als Egypte en Tunesië zullen liever deze mensen ook niet hun land in zien lopen. In het voorstel van Tusk staat hiervoor nog geen oplossing.
'Echte' vluchtelingen, die de EU wel in mogen, zouden dan vanaf dit platform in Noord-Afrika naar Europa mogen komen. Het probleem is waar ze in de EU naartoe zullen gaan. Het lijkt logisch om ze eerlijk te verdelen over de EU-landen, maar een aantal Oost-Europese lidstaten heeft al aangegeven hier niet aan te willen meedoen. Onder anderen premier Rutte heeft eerder juist aangegeven dat een Europees asielsysteem alleen maar werkt als iedereen meedoet.
Aan het plan van Tusk zitten dus nog veel haken en ogen. Daarnaast lost het maar een klein deel van het migratieprobleem op, namelijk alleen van de migranten op onderschepte boten. Dit plan regelt niets voor andere migratieroutes over land of voor migranten die Europa al illegaal zijn binnengekomen. Daarvoor is een fundamentele vernieuwing nodig van het Europese asielsysteem en juist daarover zijn de Europese landen het al drie jaar lang oneens.
De plannen van Tusk zijn voorlopig vooral een manier om de politieke geest weer in de fles te krijgen. Zo straalt een hopeloos verdeelde EU uit nu toch bezig te zijn het probleem aan te pakken. Door een strengere toon aan te slaan, hoopt Tusk de populisten de wind uit te zeilen te nemen en wellicht redt hij daarmee ook de politieke positie van Merkel. Het vormgeven van een nieuw en werkend Europees asielstelsel zal in praktijk een stuk moeilijker blijken.
