Een zandkoekje, maar dan zoals het smaakt voor een kankerpatiënt

• Marlou van den Broek

  redacteur Online

Boter, bloem, suiker, eieren, wat zout en het stofje spilanthol: dat zijn de ingrediënten van het zogenaamde ATE-koekje, een koekje dat smaakt zoals een kankerpatiënt het proeft. Robert Greene, voorzitter van de Stichting Hunger and Thirst, heeft het ontwikkeld om mensen zich meer bewust te maken van de smaak van een kankerpatiënt.

"Door de verhoudingen van de ingrediënten smaakt het koekje naar metaal", zegt Greene. Volgens hem krijgt gemiddeld 75 procent van de kankerpatiënten last van smaakverstoring als bijwerking van de medicijnen. Zelf heeft Greene aan darmkanker geleden en hij weet daarom precies hoe patiënten eten ervaren. "Alles wat je eet, heeft een vieze smaak. Je kan bijna niet uitleggen hoe naar het is om te eten. Het wordt gewoon een last."

Wij vroegen aan drie van onze medewerkers en YouTuber Niek Roozen om de koekjes te proeven. En dan krijg je de volgende reacties:

Voor kankerpatiënten brengt de smaakverstoring veel onzekerheid met zich mee. Ook heeft het invloed op sociale contacten, zegt Greene. Hij benadrukt dat eten een gezellige bezigheid hoort te zijn, maar dat kankerpatiënten er alleen maar tegenop zien. "Patiënten willen mensen in hun directe omgeving niet belasten door steeds te zeggen dat ze het eten niet lekker vinden. Je weet dat mensen aan tafel zeggen dat ze het eten lekker vinden, maar jij eet omdat het zogenaamd moet."

Voor Greene was het erg moeilijk om te verwoorden wat hij precies proefde: "Ik heb wat spijkers op een bord gelegd met wat groenten erbij om het uit te leggen. Ik heb er een mes en vork naast gelegd en daar een foto van gemaakt. Die foto gebruik ik nog steeds." Greene kreeg vaak te horen dat hij toch maar moest eten. "Soms zei mijn omgeving ook dat ik er maar iets bij moest eten wat ik lekker vond, maar niets smaakt lekker. Zelfs water niet."

Volgens Greene kunnen mensen door de ATE-koekjes (Awareness Through Experience) nu echt de smaakverstoring van kankerpatiënten ervaren. Dit kan de patiënt meer rust geven tijdens het eten. Daarom wil hij de koekjes ook buiten de directe omgeving van patiënten verspreiden.

Voordat bij Greene darmkanker werd geconstateerd, was hij verpleger op de oncologieafdeling. "Ik stond er nooit bij stil hoe erg het eigenlijk is. De helft van de patiënten is ondervoed. We weten dat de vieze smaak van eten hier een belangrijke rol in speelt. En daar moeten we bij stilstaan."

Smaakervaring keer duizend

De ATE-koekjes veroorzaken een tinteling in de mond door het stofje spilanthol. Dat zorgt voor een droge, metaalachtige nasmaak. "Ik probeer mensen duidelijk te maken dat de smaak die je proeft door kankerpatiënten als duizend keer erger wordt ervaren", zegt Greene.

Christian Boomker, de kok die driekwart jaar aan het ATE-koekje heeft gewerkt, is er volgens Greene in één keer in geslaagd de smaak van kankerpatiënten na te bootsen. Boomker wist via kennissen welke combinatie van ingrediënten hij kon gebruiken om de smaakverstoring na te bootsen. "Vorig jaar hebben we het aan verpleegkundigen laten proeven. De reactie van hen was zo positief, ook al gaat het om een koekje dat een vieze smaak heeft. Ze waren echt verbaasd en hadden het niet verwacht", aldus Greene.

Greene deelt op dit moment de koekjes niet zomaar aan iedereen uit, omdat het een relatief 'duur' koekje is. "Ik hoop de koekjes in de toekomst tijdens presentaties en workshop aan te kunnen bieden." Momenteel is hij op zoek naar een investeerder.

Greene hoopt dat patiënten er nu meer over durven praten. Dit kan door patiënten te stimuleren om creatief met eten om te gaan: "Normaal doe je geen ketchup bij je rijst, maar dit kan voor kankerpatiënten juist wel weer intensiteit aan smaak geven. Ik had bijvoorbeeld heel veel zin in vette en zoute dingen, omdat dat mijn intensiteit van de smaak verhoogde."

Uit onderzoek van de Wageningen University blijkt dat de smaakverstoring bij kankerpatiënten niet alleen effect heeft op de algehele voedingstoestand van de patiënt, maar ook op de behandeling en op het herstelvermogen. Stichting Hunger and Thirst wil blijven investeren in kennisontwikkeling op dit vlak en het vinden van oplossingen voor dit probleem.

Greene: "Als kankerpatiënt moet je al zoveel dingen inleveren. Niet alleen de smaak, maar ook het sociale aspect van eten wordt je afgenomen. Het is daarom mooi dat je dit laatste wel aan een patiënt kan meegeven."