'Totdat het kind de grens over is, leef je op adrenaline'

"Als je in het buitenland bent, zit je de hele tijd in overlevingsstand. Pas op het moment dat het vliegtuig opstijgt, en het kind veilig naast je zit, kan je opgelucht ademhalen en neemt de adrenaline af." Tobias is gezinsmanager bij Jeugdbescherming en haalt kinderen terug die in het buitenland zijn achtergelaten door hun ouders. Het aantal meldingen van jongeren die worden achtergelaten, neemt toe.

Daarom neemt het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating (LKHA) maatregelen en gaat zich in een campagne op docenten richten, die gevraagd worden op te letten.

Voor gezinsmanager Anne is het dagelijkse kost om contact te leggen met kinderen in problemen in het buitenland. Ze vertelt in Podcast De Dag van NPO Radio 1 over een jongen, die vastzat in Afrika. "Hij werd door zijn moeder onder valse voorwendselen naar Afrika gestuurd. Hij zou daar zijn vader ontmoeten, die hij al heel lang niet meer gezien had", vertelt Anne. "Eenmaal daar werd hij opgehaald door onbekenden en heeft hij zijn vader nooit ontmoet." Zijn telefoon en paspoort werden afgenomen.

Na een tijdje wist de jongen via een vriendje van school contact te krijgen met Nederland. Er werd een onderzoek ingesteld naar de veiligheid van het kind in samenwerking met de lokale autoriteiten. Daaruit bleek dat de jongen in een onveilige situatie verkeerde. Op dat moment werd de Jeugdbescherming ingeschakeld. "En dan is één ding heel belangrijk: contact leggen. Vertrouwen kweken", zegt Tobias. "Het is belangrijk dat ik tegen hem zeg dat ik snel langskom."

In onderstaande video vertellen Anne en Tobias over de spanningen die het werk met zich meebrengt:

Dan wordt het draaiboek gemaakt en de reis gepland. Dan spreken ze af. In dit geval werd de jongen door de lokale autoriteiten naar een hotel gebracht. Daar ontmoette hij Jeugdbescherming. "Hij was zo opgelucht toen hij ons zag. Hij zei letterlijk: wat fijn dat ik weer Nederlands kan praten." De jongen was erg getraumatiseerd. "Hij had meerdere mensen dood zien gaan. Had weinig te eten gekregen. Ook had hij kinderen moeten slaan en was hij zelf mishandeld."

Het luchtte op om zijn verhaal te doen, maar hij bleef zenuwachtig. Net als het hele team. De vraag is namelijk altijd: krijgen we het kind met deze documenten wel de grens over? Er worden nooddocumenten aangevraagd en een tijdelijke voogdij over het kind, legt Anne uit. "De douane doet soms wel eens moeilijk. Maar in dit geval hadden we genoeg contacten gelegd om naar Nederland te kunnen."

De jongen zit nu weer op school. Daar gaat het ontzettend goed met hem, zegt Anne. Maar om te voorkomen dat het zijn klasgenootjes ook overkomt, is het goed dat LKHA deze campagne is gestart, zegt ze. "Docenten kunnen veel zien en herkennen. Maar zij zijn niet de enigen: ook familieleden, buren en hulpverleners moeten opletten."

Later bleek dat zijn moeder hem uit onmacht naar Afrika had gestuurd. De jongen was 'te verwesterd' en zijn moeder was bang dat hij op het verkeerde pad zou belanden. "We zien zo'n actie als iets kwaads, maar vaak gebeurt het uit liefde. Dan willen ouders hun kinderen een beter leven gunnen", zegt Anne. Vaak kunnen ouders op dit punt het ook allemaal niet meer goed inschatten. Het gebeurt uit liefde, maar het is zo ontzettend schadelijk."