Nederlands voetbal moet als virtuoos jazzensemble zijn
Het Nederlandse voetbal loopt in tactisch opzicht flink achter ten opzichte van het buitenland. Vooral wat betreft de manier van verdedigen, de snelheid van spelen en de aanvalsstrategie valt er nog een wereld te winnen voor Nederland. Het is de belangrijkste constatering in de tweede aflevering van 'De Staat van Oranje'.
In deze vierdelige tv-serie gaat de NOS te rade bij voetbalexperts en wetenschappers. Op zoek naar een verklaring voor de Nederlandse voetbalcrisis, nu Oranje er voor de tweede keer op rij niet bij is op een eindtoernooi.
De eerste aflevering ging over Duitsland, in de tweede aflevering wordt onderzocht of de zogenoemde Hollandse School nog wel van deze tijd is. Om een antwoord te vinden op die vraag worden bezoeken gebracht aan Portugal en België.
In Portugal wordt voetbal zeer serieus genomen. Zo serieus dat er op de Universiteit van Porto zowaar een studierichting voetbal is. Daar worden alle hedendaagse topteams bestudeerd en hun strijdwijzes ontrafeld. José Mourinho is de bekendste exponent van deze opleiding.
Mandekking vs. zonedekking
Volgens de Portugese voetbalprofessor Júlio Garganta, docent op de universiteit, is een aantal Nederlandse opvattingen achterhaald. Vooral met het principe van mandekking, zoals dat in Nederland nog vaak wordt gehanteerd, veegt hij de vloer aan.
"Ik weet heel zeker dat als je op topniveau wilt voetballen, het heel belangrijk is om zonedekking te ontwikkelen. Een speler die zonevoetbal beheerst, begrijpt de logica van het hele spel."
Mandekking leidt volgens Garganta tot disbalans in een elftal en heeft bovendien tot gevolg dat spelers niet meer nadenken over wat ze moeten doen. "Spelers hoeven bij mandekking niet zo slim te zijn, ze hoeven alleen maar te reageren op een ander. Je leert niks als je alleen maar een speler hoeft te volgen. Dat kan een hond ook."
Oranje als jazzensemble
Dan de snelheid van spelen. VI-journalist Pieter Zwart maakte voor 'De Staat van Oranje' een aantal analyses. Uit één daarvan blijkt dat de Nederlandse eredivisie op drie gebieden Europees koploper is: het percentage balcontacten voor verdedigers, het aantal terugspeelballen op de keeper en verdedigers die lopen met de bal. Het gevolg? Traag en voorspelbaar voetbal.
Het fantasieloze spel staat in schril contrast met het imago dat Oranje in de wereld heeft. Dat imago werd in de jaren 60 en 70 opgebouwd onder leiding van bondscoach Rinus Michels. In Portugal spreken ze dan ook van het tijdperk voor Michels en het tijdperk erna.
Garganta: "Ik zie het Holland van de jaren 70 als een virtuoos jazzensemble. Verschillende spelers konden als solist optreden. Drums, bas, gitaar, bij jazz heeft iedereen een moment waarop hij de hoofdrol speelt op zijn gebied. Ze spelen op de achtergrond hetzelfde, maar ieder op zijn eigen wijze. Ze kunnen improviseren, maar altijd om de melodie te verrijken. Zo zie ik dat elftal."
Succesvol op de Cruijff-manier
Peter Bosz bewees vorig seizoen met Ajax dat er voor Nederlandse clubs nog steeds mogelijkheden zijn om op Europees niveau te presteren. Ook op de Cruijff-manier. De Amsterdammers haalden de finale van de Europa League, onder meer door Schalke 04 en Olympique Lyonnais te verslaan.
"Het kan dus wel. Dat is wat wij met Ajax hebben aangetoond", zegt Bosz. "We hadden een geweldige selectie, maar wel heel jong. Dat is natuurlijk iets unieks. En er zijn altijd mensen die roepen: 'ze hebben zo veel geluk gehad'. Maar we speelden Schalke en Lyon helemaal weg in de Arena."
"Gewoon met puur voetbal, met onze manier van spelen. Hoog druk, we pakten ze meteen bij de strot. We hebben van achteruit opgebouwd en tussen de linies gespeeld. Het voetbal dat we in Nederland kunnen spelen, hebben we gespeeld en we hebben laten zien dat we daarmee succesvol kunnen zijn."