'Het lijkt wel of het CBR hier extra geld uit wil kloppen'
Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) erkent dat de dienstverlening soms te wensen overlaat en is bezig met een verbeterprogramma. Drie klagers vertellen over hun ervaringen met de organisatie die als enige in Nederland de rijvaardigheid en medische geschiktheid van autobestuurders beoordeelt.
Hans Koot: teller liep op tot 1450 euro
Afgelopen september kreeg Hans Koot een epileptische aanval achter het stuur van een van de historische auto's die hij in bezit heeft. Hij reed langzaam de berm in en kwam tegen een heg tot stilstand. Voorbijgangers stopten en belden alarmnummer 112. De politie nam ter plekke zijn rijbewijs in en bracht hem thuis. "Op dat moment zeker terecht", zegt zijn zus Marinka, die namens Hans het contact met het CBR onderhoudt.
Ze blikken terug op het incident en wat daarna volgde:
Al snel kreeg hij een aangetekende brief van het CBR. Betaalde hij niet vóór 4 januari 384 euro, dan kon hij sowieso naar zijn rijbewijs fluiten. Vervolgens stuurde het CBR een uitnodiging voor een keuring door een neuroloog, begin februari.
Ter plekke moest hij bij die arts nog eens 304 euro afrekenen. Maar het goede nieuws was dat Hans te horen kreeg dat hij na een half jaar, dus half maart, zijn rijbewijs zou terugkrijgen. Mits hij in die periode geen nieuwe aanval zou krijgen.
Des te groter was zijn verbazing toen hij kort daarna een heel andere brief kreeg: volgens het CBR was Hans nog steeds niet geschikt om te rijden. Het was essentieel dat hij snel nog een neurologische test zou ondergaan. Inmiddels dan dus zes maanden ná het verstrijken van het half jaar. Kosten: 450 euro dit keer voor het CBR en weer een kleine 300 euro voor de neuroloog. Inmiddels was de teller in korte tijd opgelopen tot een kleine 1450 euro.
Een misverstand, meende Marinka, dat met een telefoontje naar het CBR ongetwijfeld eenvoudig op te lossen zou zijn. Want waarom twee keer voor hetzelfde betalen?
Maar zo gemakkelijk bleek het allemaal niet te gaan. De CBR-medewerker die Marinka aan de lijn kreeg hield vol dat alles in dit geval volgens de procedures verlopen was. Hans moest gewoon opnieuw gekeurd worden, met alle kosten en rompslomp van dien.
Het CBR kwam daar pas op terug nadat Marinka Koot contact opnam met de NOS, die opheldering vroeg over de gang van zaken. Volgens de CBR-woordvoerder was dit een voorbeeld van een van die zaken waarin er "procedureel weliswaar juist was gehandeld, maar niet het meest klantvriendelijke advies was gegeven". Het is nu voldoende als de huisarts of een neuroloog zwart op wit bevestigt dat Hans inderdaad geen epileptische aanvallen meer heeft gehad.
Hans en Marinka Koot zijn opgelucht, maar begrijpen nog altijd niet dat het op deze manier moest gaan. "Ik schat dat ik zonder overdrijven honderd uur kwijt ben geweest aan alle rompslomp met het CBR", zegt Marinka. "En nog lukte het mij niet om dit op te lossen. Mensen met een chronische aandoening lijken extra gestraft te worden. Het kost heel veel energie en het lijkt echt of het CBR hier alleen maar geld uit wil kloppen!"
Iris Winschoten: drie minuten de psychiater gezien
Op haar 17e wilde Iris Winschoten haar rijbewijs halen. Daarvoor moet je van het CBR eerst een gezondheidsverklaring invullen. Daar hoort ook de vraag of je ooit te maken hebt gehad met een psychiatrische stoornis.
Iris en haar vader Jan antwoordden op die vraag 'ja', omdat zij op haar 13e gediagnosticeerd was met een vorm van autisme. Achteraf hebben ze bijna spijt van die eerlijkheid, zegt Jan. "Als ik vooraf had geweten hoeveel onnodige ellende en kosten dit zou opleveren Terwijl mijn dochter de afgelopen vier jaar nooit medicijnen heeft hoeven gebruiken, gemiddeld achten haalt op de havo, heel volwassen is, een leuke vriendenkring heeft en kort geleden zelfs zelfstandig met het vliegtuig op vakantie is gegaan."
Ergerniswekkend vond Jan met name de gang van zaken rond de psychiatrische keuring die Iris moest ondergaan. Het bureau in kwestie, Bureau Rijbewijs Keuringen (BRK) vraagt daar standaard 255 euro voor, terwijl dat volgens het officiële tarief alleen mag als het onderzoek extra tijd kost.
Die psychiaterskeuringen voor het CBR, het is een soort lopende band.
"Iris is daar maar twintig minuten binnen geweest", stelt Jan. "Een kwartier bestond uit het invullen van een standaard-vragenlijst door een arts en vervolgens kwam de psychiater er nog drie minuten bij. 'Om het onderzoek geldig te maken', zei de psychiater er zelf bij. Hij stelde maar een paar vragen en ging daarna weer door naar de volgende cliënt. Want er worden daar volgens mij meerdere mensen tegelijk op deze manier gekeurd; hij loopt van kamertje naar kamertje. Het is een soort lopende band."
Toen het keuringsverslag vervolgens kwam, stonden daar volgens Jan ook nog eens forse slordigheden in. Zo wordt bij Iris, vertelt hij, de verkeerde vorm van autisme aangegeven. "Dit was echt wat je noemt een 'wassen-neus-keuring'. En dan moet er ook nog een aparte verplichte rijtest komen. Waarbij wij de lesauto zelf moeten regelen."
De Nederlandse Zorgautoriteit kondigde eerder aan maatregelen te zullen nemen tegen dit soort te hoge rekeningen in de lucratieve keuringsmarkt. Bij navraag blijkt dit hier niet mogelijk omdat de NZa niet kan bewijzen dat de psychiater in kwestie minder tijd aan de keuring besteedt.
Het CBR laat alleen weten dat er bij autisme nu eenmaal een wettelijke verplichting is om een toets door een psychiater en een rijvaardigheidstest af te nemen en verwijst verder naar het Bureau Rijbewijs Keuringen zelf. BRK houdt vol dat het zich strikt aan alle wettelijke bepalingen en professionele standaarden houdt. In de regel zou het onderzoek door de psychiater bij autisme duidelijk meer tijd in beslag nemen dan de 3 minuten in dit voorbeeld.
(Iris en Jan Winschoten zijn niet de echte namen van de betrokkenen. Ze willen om privacyredenen anoniem blijven).
Mevrouw Bergsma: derde controle binnen half jaar
Mevrouw Bergsma is 75 en heeft diabetes. Dat betekent zij via de huisarts af en toe een verwijzing krijgt naar de oogarts om te controleren of haar ogen nog wel voldoende in orde zijn, want door suikerziekte kunnen ook oogafwijkingen ontstaan. De laatste controle was in september vorig jaar.
75 jaar worden betekent echter ook dat je als oudere door het CBR voor vijf jaar getest moet worden, om te kijken of je nog wel in staat bent te rijden. In verband daarmee onderging mevrouw Bergsma in november twee nieuwe onderzoeken: één door een oogarts en daarnaast moest ze een gezondheidsverklaring invullen.
De uitslag was positief, dus ze ging ervan uit dat haar rijbewijs gewoon zou worden verlengd. In plaats daarvan kwam er bericht van het CBR dat ze wéér een nieuwe oogtest moest ondergaan en dat ze daarnaast bepaalde medicijnen zou moeten minderen.
Toen mevrouw Bergsma bij de oogkliniek kwam voor de derde test in een half jaar, moesten ze ditmaal zo'n 65 euro afrekenen (inmiddels is dat tarief 100 euro). Haar dochter is boos dat iedereen met een probleem met een rijbewijs volkomen afhankelijk is van het CBR. Er zijn volgens haar onvoldoende controlemechanismes om te checken of de organisatie wel zorgvuldig met die macht omgaat.
Dat laatste spreekt het CBR zelf tegen. Volgens de woordvoerder is er een raad van toezicht en een goede klachtenprocedure. Opdrachtgever is het ministerie van Infrastructuur, dat eens in de vijf jaar een evaluatie houdt van het CBR. De woordvoerder zegt wel dat "er ook hier iets niet helemaal goed is gegaan".
(De naam van mevrouw Bergsma is veranderd om haar privacy te respecteren.)
