Wetenschappers: vier anti-pestprogramma's effectief
Uit een onderzoek naar de effectiviteit van tien veelgebruikte anti-pestprogramma's blijkt dat er vier goed werken: PRIMA, KiVA en Taakspel en Alles Kidzzz. De eerste drie zijn universele programma's waarbij de hele klas wordt betrokken, Alles Kidzzz is een individueel programma voor specifieke kinderen.
De gevolgen van het getreiter kunnen ernstig en langdurig zijn. Er bestaat al jaren onduidelijkheid over de effectiviteit van door scholen gebruikte anti-pestprogramma's; of het pesten terugdringen lukt, is in de meeste gevallen niet getoetst.
De onderzoekers van vijf universiteiten en het Trimbos Instituut bekeken voor het eerst de effectiviteit van tien anti-pestprogramma's door zo'n 8000 kinderen vertrouwelijk naar pesten te vragen. Ongeveer 1 op de 14 kinderen zei meerdere keren per week te worden gepest, meer dan werd gedacht.
'69 procent zegt niet gepest te worden'
"Een derde van deze kinderen zegt dit niemand verteld te hebben, terwijl 79 procent van deze kinderen al meerdere schooljaren wordt gepest", zegt onderzoeker en hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit Utrecht Bram Orobio de Castro. "Dat geeft aan dat kinderen zelf bevragen essentieel is om pestgedrag op scholen in kaart te brengen." Overigens gaf 69 procent van de kinderen aan niet gepest te worden.
De kinderen werden gevolgd tussen 2015 en 2017. Uit de resultaten komen grote verschillen tussen scholen en klassen onderling. In 7,4 procent van de klassen wordt geen enkele leerling regelmatig gepest, in 15,6 procent van de klassen wordt een kwart of meer leerlingen regelmatig gepest.
De populaire methode Kanjertraining heeft volgens de onderzoekers geen aantoonbaar effect op pesten in het algemeen, maar lijkt op basis van huidig en eerder onderzoek een effect te kunnen hebben in klassen met veel conflicten. Het veelgebruikte Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) lijkt niet veel verandering teweeg te brengen.
Volgens de onderzoekers worden universele programma's slechts deels uitgevoerd door scholen. Dat is opvallend, omdat die scholen zelf kiezen voor de programma's waarmee ze werken.
Anti-pestprogramma niet verplicht
Het eindrapport 'Wat werkt tegen pesten?' is naar het ministerie van Onderwijs en de Tweede Kamer gestuurd. Minister Slob gaat met de sectorraden in gesprek om te kijken naar de nieuwe kennis over de anti-pestprogramma's.
Eerder al was er discussie over de anti-pestprogramma's. Een commissie in opdracht van het ministerie van Onderwijs concludeerde in 2014 dat van zo'n 61 anti-pestprogramma's er maar negen leken te werken. Veel scholen zeiden daarna toch tevreden te zijn over de door hun gebruikte afgekeurde methode en bleven daar ook mee werken. Scholen zijn vrij om hun eigen anti-pestprogramma te kiezen.
'Leerlingen blijven bevragen'
Orobio de Castro raadt aan om anti-pestprogramma's niet verplicht te maken voor alle scholen, simpelweg omdat op sommige scholen niet wordt gepest. Het bevragen van leerlingen over pestgedrag moet volgens de hoogleraar wel verplicht worden, omdat juist zij weten wat er speelt.
Dat is nu al één keer per jaar verplicht, maar dat zou vaker kunnen worden gedaan. "Je zou het ook elk half jaar kunnen doen en dat je dan kijkt hoeveel wordt er bij ons op school gepest, in welke klassen, is dat een probleem bij een bepaalde leraar", zei Orobio de Castro in het NOS Radio 1 Journaal. "Vervolgens moet je een aanpak kiezen, en dat kan een programma zijn, dat past bij jouw school, dat reëel is om uit te voeren, en waarvan is gebleken dat het werkt."