Eerste filmfestival Cannes na #MeToo: gaat er echt iets veranderen?

Met zijn azuurblauwe zee en felrode loper is de Franse badplaats Cannes de komende twaalf dagen weer het stralende middelpunt van de filmwereld. Vandaag start het Filmfestival van Cannes, de eerste editie sinds #MeToo losbarstte. En nadat de Oscars en Golden Globes grotendeels in het teken stonden van verhalen van seksueel misbruik in de filmwereld, kan het Franse festival moeilijk achterblijven.

Cannes heeft onder meer een hulplijn tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag opgezet en folders verspreid. De van seksueel misbruik beschuldigde filmproducent Harvey Weinstein was al eerder tot persona non grata verklaard. Filmdeskundigen betwijfelen of de maatregelen écht iets veranderen.

Het is uitgerekend Cannes waar Weinstein volgens aantijgingen meerdere actrices heeft aangerand. De regisseur was jarenlang een van de grote namen op het festival, dat zijn 'speelterrein' was. Hij (ver)kocht er films, liet de pers op audiëntie komen en gaf er privéfeestjes met gastenlijsten vol jonge actrices. "Cannes is een eigen wereld. Je leeft twaalf dagen onder soort grote glazen stolp waarin iedereen wil scoren en iedereen misschien net zijn grenzen verlegt om dat ene project binnen te halen", zegt filmjournalist Robbert Blokland in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.

Volgens Blokland houdt de invloed van de festivalorganisatie op buiten de poorten van het festivalterrein. En juist daar zit het probleem. "In hotels heeft de organisatie niets te zeggen, terwijl dat de plekken zijn waar dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen verdragen."

En de hulplijn tegen seksueel misbruik? Die is volgens filmrecensent Hedwig van Driel een "leeg symbool". Van Driel: "Ga je nou echt bellen als je ziet dat iemand over de schreef gaat of als je zelf op een hotelkamer wordt lastiggevallen?" Ze wijst erop dat het festival wel folders heeft uitgedeeld waarin genodigden wordt opgeroepen zich te gedragen, maar de gedragsregels niet heeft aangepast.

Cate Blanchett

Actrice Cate Blanchett is dit jaar de juryvoorzitter van het filmfestival. Vorige week vertelde zij zelf ook lastig te zijn gevallen door Weinstein. "Haar aanstelling kun je ook zien in het licht van #MeToo", zegt Blokland.

Hoewel de actrice #MeToo niet onbenoemd zal laten, denkt Van Driel dat haar aanstelling weinig zal uithalen. "Ze heeft tot nu toe gezegd dat seksueel grensoverschrijdend gedrag via de rechter moet worden uitgezocht, terwijl #MeToo voor een groot deel gaat over situaties die moeilijk via de rechter aan te kaak te stellen zijn."

Lars von Trier

En dan is er nog de kwestie Lars von Trier. De Deense filmregisseur is, na een ban van zes jaar vanwege controversiële grappen over Hitler, voor het eerst weer welkom in Cannes. De timing is ongelukkig, omdat de IJslandse zangeres Björk hem vorig jaar beschuldigde van seksuele intimidatie.

Maar er is ook een lichtpuntje. De festivalorganisatie probeert korte metten te maken met de kritiek dat het weinig oog heeft voor het werk van vrouwen. De organisatie heeft bewust vrouwelijk talent geselecteerd voor Un Certain Regard, een categorie die wordt gezien als kweekvijver voor Gouden Palm-nominaties. Van Blokland: "Bovendien brengt het festival dit jaar films onder de aandacht waarin sterke vrouwen een prominente rol spelen. Op die manier proberen ze de vrouw dus wat meer voor het voetlicht te brengen."