Minder plastic in de supermarkt in Groot-Brittannië, en Nederland dan?

In 2025 moet er in Britse supermarkten geen onnodig plastic meer te vinden zijn. Ruim veertig grote bedrijven, waaronder Procter & Gamble, Unilever en Lidl, hebben een overeenkomst getekend om veel minder plastic verpakkingsmateriaal te gebruiken.

Het UK Plastics Pact wordt in het Verenigd Koninkrijk goed ontvangen en de bedenkers hopen dat andere landen zullen volgen. Zou zo'n overeenkomst ook een goede optie zijn om het gebruik van plastic in Nederland terug te dringen?

Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst weten wat 'onnodig plastic' is. Want het verpakken van levensmiddelen in plastic is op zich niet slecht. Het plastic maakt dat producten minder snel bederven, het bevordert de voedselveiligheid en beschermt tegen beschadigingen tijdens transport.

"Veel plastic verpakkingen hebben een goede functie", vertelt directeur Hester Klein Lankhorst van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). "Plastic heeft goede barrière-eigenschappen en het is licht materiaal. Als je kijkt naar de milieudruk van een product in de supermarkt is gemiddeld 90 procent afkomstig van het product zelf en maar 10 procent van de plastic verpakking."

"Onnodig plastic is plastic dat geen functie heeft", vervolgt Klein Lankhorst. "Denk aan plastic tasjes bij de kassa en producten die eigenlijk geen verpakking nodig hebben."

In het Britse pact dat nu gesloten is worden multi-verpakkingen fruit en groenten genoemd, maar ook kleine plastic bakjes yoghurt en de folies die bijvoorbeeld om flesjes sap en potjes kruiden zitten.

Recyclen

Een overeenkomst zoals in het Verenigd Koninkrijk kan in Nederland best werken, denken milieuorganisaties. Mits er duidelijke doelstellingen zijn en de overheid kan ingrijpen als doelen niet gehaald worden. Vertegenwoordigers van de industrie betwijfelen of een pact wel de meest efficiënte aanpak is.

De situatie in het Verenigd Koninkrijk is namelijk anders dan in Nederland. Volgens statistieken van Plastics Europe, de branchevereniging van Europese plasticproducenten, verbruiken de Britten meer plastic dan wij en recyclen ze vooral minder. Dat laatste wordt ook onderschreven door het KDV: ongeveer 39 procent van het plastic wordt hergebruikt, terwijl dat percentage bij ons op 51 procent ligt. Bovendien moeten bedrijven in Nederland meebetalen aan het recyclen van hun verpakkingen.

We zijn dus al wat verder als het gaat om bewust omspringen met plastic. Bovendien werken supermarkten en bedrijven hier al langer samen om verpakkingen te verduurzamen. De branche heeft een aantal doelstellingen, waaronder het aandeel gerecycled PET (zoals in de bekende PET-flessen) vergroten en meer verpakkingen maken van één soort plastic zodat het makkelijker te recyclen is.

"Om dat te bereiken zoeken we steeds naar de meest duurzame productverpakkingscombinaties", zegt Marieke Doolaard van brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).

Robbert van Duin van het Recycling Netwerk - een samenwerkingsverband van milieuorganisaties - is kritisch over de voortgang van de levensmiddelenproducenten en supermarkten.

"Je zou kunnen zeggen dat we hier al 25 jaar zo'n pact hebben. Dat werkte eventjes, omdat de overheid dreigde met regelgeving. Zo gaat het nu ook in het Verenigd Koninkrijk. Het is een leuke eerste stap, maar je hebt meetbare doelstellingen nodig en er moeten consequenties zijn als je die niet haalt. Daar ontbreekt het vaak aan, ook in Nederland."

Een nieuw pact is dus niet de oplossing. De overheid zou met nieuwe regels kunnen komen, maar een wereldwijde beweging brengt volgens Klein Lankhorst de grootste verandering.

"De elf multinationals die begin dit jaar in Davos hebben afgesproken om hun verpakkingen voor 2025 volledig recyclebaar te maken - dat is een enorme stap. Die produceren samen 6 miljoen ton plastic afval per jaar!"