Trackerwoede op zorgsites niet voorbij: surfgedrag nog steeds doorgestuurd
Nu de ene na de andere zorgverzekeraar laat weten te stoppen met het gebruik van tracking-pixels, denk je misschien dat je surfgedrag op medische sites veilig is. Maar dat valt tegen, blijkt uit onderzoek van de NOS.
Klinieken die medisch specialistische zorg verlenen, laten Facebook en andere advertentienetwerken op grote schaal meekijken met het online zoekgedrag van hun bezoekers.
Bovendien hebben veel zorgverzekeraars de omstreden tracking-pixel van Facebook weliswaar verwijderd, maar kijken andere advertentienetwerken zoals Google soms nog steeds mee met het medisch surfgedrag.
Verzamelwoede
Bijna alle van de zestig onderzochte zelfstandige behandelcentra gebruiken trackers van advertentienetwerken. Daarmee laten ze netwerken als Facebook en Google meekijken. In twaalf gevallen gaat het om de omstreden tracking-pixel van Facebook.
Google laat overigens weten dat het geen medische informatie verzamelt en adverteerders ook niet toestaat om advertenties te personaliseren op basis van medisch surfgedrag. Maar de websites sturen de informatie wél door.
Uit eerder onderzoek van de NOS bleek al dat verzekeraars surfgedrag naar Facebook sturen, via de zogenoemde pixel-plug-in. Zo weet Facebook van haar ingelogde gebruikers, tot op persoonsniveau, wat voor medische informatie zij zoeken. Het gaat daarbij niet om persoonlijke medische dossiergegevens.
De Autoriteit Persoonsgegevens zet vraagtekens bij de praktijk. Het gaat weliswaar niet om het delen van persoonsgebonden dossiergegevens, maar wel om het delen van persoonsgegevens en medisch zoekgedrag. Patiënten hebben niet expliciet toestemming gegeven voor het delen van die informatie met een bedrijf dat bekendstaat om zijn verzamelwoede.
Als er nieuwe ontwikkelingen en inzichten op dat gebied zijn, zullen wij nagaan of onze werkwijze nog aan de regels voldoet.
Net als zorgverzekeraars blijken ook de behandelcentra de gegevens vooral te tracken voor marketingdoeleinden. "We maken gebruik van verschillende trackers, voor marketingdoeleinden", zegt een directielid van Eyescan. "Maar gezien de recente ontwikkelingen gaan we onderzoeken of we daar, voor onze medische pagina's, op deze manier mee doorgaan."
Een woordvoerder van Bergman Clinics zegt niet te weten of zij de Facebook-pixel doelbewust gebruiken. "Ik kan wel zeggen dat we in de medische zorg gebonden zijn aan strenge regels, en veel waarde hechten aan de privacy van onze cliënten. Als er nieuwe ontwikkelingen en inzichten op dat gebied zijn, zullen wij nagaan of onze werkwijze nog aan de regels voldoet."
Koepelorganisatie Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) zegt bij haar leden na te zullen gaan in hoeverre de regels voor het gebruik van trackers voldoende helder zijn.
Andere trackers
De meeste zorgverzekeraars die nog geen 48 uur geleden nog gebruik maakten van de Facebook-pixel, hebben hem inmiddels verwijderd. Maar een aantal maakt nog wel gebruik van andere type trackers, waarmee ze nog steeds informatie doorgeven aan andere advertentienetwerken.
"Om ook in de toekomst de privacy van onze verzekerden te garanderen hebben we de tracking pixel van Facebook en andere adverteerders van de medische subpagina's verwijderd", zegt Hema, dat ook een zorgverzekering heeft, in een schriftelijke reactie. Het blijkt daarbij te gaan om een voornemen, want vooralsnog zijn de trackers nog in gebruik. - inclusief trackingpixel van Facebook.
Beschermingsmechanismen voor alles rondom zorg, gelden niet in de wereld van Facebook.
Trackers worden op websites in alle sectoren ingezet. In de reisbranche, door supermarkten, door media, en ook in de zorgsector. Maar in de zorgsector lijkt de vraag wat juridisch en moreel gezien acceptabel is zich sneller op te dringen.
"Als het gaat om iemands zorg-zoekgedrag, gaan we ervan uit dat de normen en waarden uit die sector gelden", zegt Reinder Broekstra, verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij doet daar promotieonderzoek naar het gebruik van big data en de rol van vertrouwen, specifiek in de zorg.
"Beschermingsmechanismen die we daar als maatschappij hebben ingebouwd voor alles rondom zorg, gelden niet in de wereld van Facebook. Dat wringt. Je ziet dat die trackers zich in een grijs gebied bevinden. Vanuit ethisch en juridisch oogpunt moeten we als maatschappij bespreken hoe we dat gaan invullen." Hij haast zich overigens te zeggen dat zijn universiteit geen trackers gebruikt.
Nieuwe privacywet
Eind mei treedt de nieuwe Europese privacywet in werking. Het doel van die wet is om rechten en plichten rondom privacy explicieter vastleggen, en daarmee de privacy van burgers strikter en beter te beschermen. Alles en iedereen die zich bezighoudt met persoonsgegevens, moet het privacybeleid aanscherpen.
Roept die nieuwe wet trackers een halt toe? "De indruk is wel dat de nieuwe wet daar handvatten voor gaat bieden", zegt Broekstra. "En het is een vooruitgang met wat er was. Maar het is koffiedik kijken of het genoeg zal zijn."
