'Eindexamens moeten anders, waarde van het diploma onder druk'

De manier waarop examens in het voortgezet onderwijs worden afgenomen moet anders, vindt de VO-raad. Volgens de belangenorganisatie ligt de nadruk nu te veel op het maken van examens en te weinig op de inhoud. Daardoor zou de waarde van het diploma onder druk staan.

"Waar examinering het onderwijs zou moeten volgen, is het in de praktijk zo dat het het onderwijs stuurt", zegt voorzitter Paul Rosenmöller van de VO-raad. "Het examen lijkt een doel op zichzelf geworden, in plaats van een middel om in kaart te brengen of een leerling klaar is voor een vervolgstap."

De grote aandacht voor examenvoorbereidingen gaat volgens de VO-raad ten koste van de diepgang in het onderwijs. Ook het eigen maken van vaardigheden, socialisatie en persoonlijke ontwikkeling lijden er volgens de raad onder, terwijl die onderdelen juist belangrijker zijn geworden in het vervolgonderwijs op het mbo, het hbo, de universiteit en in de maatschappij.

Onnodige prestatiedruk

"De druk op leerlingen om op dat ene moment in mei te presteren, is onnodig groot", zegt Rosenmöller. "Met het flexibiliseren van de examens slaan we een grote slag om het onderwijs te verbeteren." Hij vindt dat een voorbeeld kan worden genomen aan het beroepsgericht vmbo, waar flexibilisering het mogelijk maakt om beter in te spelen op de ontwikkelingen van leerlingen.

In een reactie wijst ook het College voor Toetsen en Examens (CvTE), verantwoordelijk voor de centrale examens, op de vernieuwingen bij het vmbo. De examens in de zogeheten profielvakken kunnen in het derde en het vierde jaar worden afgenomen. Ook ontwikkelt het college een digitale opgavenbank die vmbo-scholen het hele jaar de mogelijkheid geven om praktijkexamens af te nemen. Het CvTE zegt dus al druk bezig te zijn met flexibele en vernieuwende vormen van examinering.

Ander tempo

Dat is in lijn met het advies van de VO-raad aan scholen om het op korte termijn mogelijk te maken vakken op meerdere momenten af te ronden. Op sommige scholen is het al mogelijk vakken in afwijkende tempo's of niveaus te volgen, maar die komen door de bestaande examenmethodes in de knoop. In het kader van flexibilisering wil de VO-raad ook dat gezakte leerlingen hun behaalde vakken kunnen behouden.

Op langere termijn wil de raad verkennen hoe er bijvoorbeeld meer keuzeruimte kan komen voor leerlingen en minder versnippering in het examenprogramma. Om leren en de algemene ontwikkeling beter te combineren, zou ook meer gekeken kunnen worden naar het vervolgonderwijs bij het bepalen wat leerlingen nodig hebben. De organisatie adviseert ook te investeren in eigentijdse toetsvormen.