Veel 'deskundige' kritiek op intrekken referendum

Juridisch is het mogelijk om geen referendum toe te staan over het afschaffen van het raadgevend referendum. Dat zeiden de meeste staatsrechtdeskundigen in een 'expert-meeting' in de Eerste Kamer. Maar ze hadden toch veel kritiek op de gang van zaken, net als deskundigen op het gebied van politicologie en bestuurskunde.

In het reageerakkoord is afgesproken dat het raadgevend referendum verdwijnt, omdat het "niet gebracht heeft wat er ervan werd verwacht". Het wetsvoorstel dat minister Ollongren daar over heeft ingediend, werd vorige maand aangenomen door de Tweede Kamer. Een van de onderdelen is dat de 'afschaffingswet' zelf niet aan een referendum kan worden onderworpen. De Eerste Kamer moet nog over de wet praten. Als de partijen daar op dezelfde manier stemmen als in de Tweede Kamer, wordt het referendum afgeschaft.

Kunstgreep

Staatsrechtdeskundigen benadrukten in de meeting dat de wetgever niet gebonden is aan eerdere wetten en die dus kan veranderen. Dus het is ook toegestaan om een referendum over de intrekkingswet onmogelijk te maken, vinden ze. Maar ze gebruikten ook woorden als "niet fraai en niet hoffelijk ten opzichte van tegenstanders" en "een kunstgreep".

De Leidse universitair docent staatsrecht Boogaard had ook juridische bedenkingen. Hij noemde de intrekkingswet "staatsrechtelijk afwijkend". Volgens hem moet beter worden gemotiveerd waarom er geen referendum over de wet kan worden gehouden. "Dit is niet alleen een politieke vraag, maar ook een juridische, een typische vraag voor de Eerste Kamer." Hij begrijpt goed als mensen zich "in het pak genaaid" voelen.

Opkomstdrempel

In de Eerste Kamer wezen politicologen vooral op de voordelen van het referendum. Als er dan toch iets verandert, zou je beter iets kunnen doen aan de opkomstdrempel of het percentage dat tegenstemt om het referendum geldig te maken, vinden ze.

Volgens hoogleraar bestuurskunde Hendriks zou het in plaats van afschaffen meer voor de hand hebben gelegen het raadgevend referendum eerst te evalueren en het advies af te wachten van de staatscommissie die op dit moment onderzoek doet naar het parlementaire stelsel.