‘Het is too little too late voor Zuckerberg’
Vier dagen, zes uur en 35 minuten.
Zo lang duurde het voordat de reactie van Mark Zuckerberg verscheen op het Cambridge Analytica-schandaal. In een bericht op zijn eigen pagina, die in de dagen daarvoor stilstond, schreef hij dat er een grote vertrouwensbreuk heeft plaatsgevonden tussen Facebook en de gebruikers ervan. Daarnaast beloofde hij beterschap en kondigde hij een reeks maatregelen aan.
De grote vraag: zijn de veranderingen genoeg en kwam Zuckerbergs reactie nog op tijd? De topman van het grootste sociale netwerk ter wereld, dat jaarlijks miljarden dollars verdient aan het tonen van gepersonaliseerde advertenties, hield zich een halve week stil. Dat terwijl dit wordt gezien als de grootste crisis in het bestaan van Facebook.
"Ik wilde er zeker van zijn dat we een volledig beeld hadden van wat er was gebeurd. Ik weet dat er veel druk was om eerder iets te zeggen, maar het was mijn indruk dat het belangrijker was dat we een volledig accuraat beeld hadden", zegt hij daarover in gesprek met The New York Times.
"Dat was een enorme gemiste kans", zegt Paul Stamsnijder van de Reputatiegroep over die beslissing. De Reputatiegroep is een bedrijf dat is gespecialiseerd in het herstel van imagoschade. Stamsnijder: "Zijn reactie is too little too late. Doordat hij zichzelf niet liet zien, ging de buitenwereld speculeren en was hij niet meer leidend in de beeldvorming."
Het was Facebook uiteindelijk ook wel duidelijk dat het de vlucht naar voren moest kiezen. Wat er tussen zaterdagmiddag en gisteravond precies is gebeurd bij het social media-bedrijf weten we niet. Maar volgens technologiemagazine Wired, dachten Mark Zuckerberg en Sheryl Sandberg (die samen het bedrijf leiden) dat het schandaal heel vervelend was, maar tegelijkertijd wel "te managen". Tenslotte had het bedrijf ook problemen rond nepnieuws en Russische advertenties overleefd.
Het is ook niet alsof ze door het nieuws werden verrast. Volgens een van de betrokken verslaggevers van The New York Times - die samen met The Observer of Londen onderzoek naar het schandaal deed - hebben ze een week van tevoren gevraagd om een reactie. Uiteindelijk besloot Facebook vóór publicatie van de kranten met het nieuws te komen dat ze Cambridge Analytica gaan schorsen.
In de gesprekken met de media gisteren gaat Zuckerberg door het stof. De functie waar het steeds over gaat, was ervoor bedoeld dat mensen hun gegevens op Facebook ook op andere plekken konden gebruiken, legt de topman uit. Zodat je bijvoorbeeld de verjaardagen van je Facebook-vrienden in een agenda-app kunt terugvinden.
Verkeerd ingeschat
"Weet je, in alle eerlijkheid: dat heb ik fout ingeschat", zegt Zuckerberg tegen techsite Recode. "Ik was misschien te idealistisch." De indruk die daarbij ontstaat, is dat Zuckerberg onvoldoende was voorbereid op het feit dat zijn platform en de gegevens die daar te vinden zijn ook voor slechte doeleinden gebruikt kunnen worden.
In 2015 ontdekte Facebook dat Cambridge Analytica gegevens van Facebook-gebruikers op een heimelijk wijze had verkregen. Het platform vroeg toen om de verzekering dat de data waren verwijderd en kreeg die. Facebook geloofde het databedrijf op zijn blauwe ogen. Iets waarvan Zuckerberg nu erkent dat ze dat anders hadden moeten doen.
Dergelijke erkenningen lopen als een rode draad door zijn gesprekken met Amerikaanse media. Nu is fouten maken menselijk, zelfs voor de bestuursvoorzitter van het grootste sociale netwerk ter wereld. Maar Zuckerberg draagt wel, uiteindelijk, de verantwoordelijkheid voor de gegevens van ruim 2 miljard mensen.
Als je dan moet erkennen dat je jaren geleden iets anders had moeten aanpakken, je daar pas mee begint nadat kranten er vol mee hebben uitgepakt en je gebruikers daar niet eerder over heb ingelicht, is de kans heel groot dat je kritiek krijgt. En dat draagt niet bij aan het al poreuze vertrouwen in het platform, wat mede leidde tot #deleteFacebook op Twitter. Hoeveel mensen hier gehoor aan hebben gegeven is niet duidelijk, volgens Zuckerberg gaat het niet om een grote groep.
Mediaprofessor Mark Deuze proeft in de reactie van Zuckerberg heel erg zijn manier van werken. "De cultuur van Facebook zou je in vier punten kunnen opdelen: 1. ze denken in technologische oplossingen, 2. het bedrijf is zo gesloten als mogelijk, 3. ze hebben weinig overzicht en 4. er heerst frustratie dat ze niet worden geloofd."
Volgens Deuze ziet Facebook zichzelf als de good guy en dat snapt hij wel. "Als Facebook transparanter zou zijn, dan zou dat zoveel helpen in de communicatie naar buiten toe." Maar, zegt Deuze: "Zo denken techbedrijven in Silicon Valley niet."
Politiek aan zet
Dit charme-offensief is niet het sluitstuk, eerder het begin. Zo willen Britse en Amerikaanse politici Facebook-topman Mark Zuckerberg gaan horen. Ook bestaat de kans dat ze meer regelgeving willen voor bedrijven als Facebook, al weet Mark Deuze niet of dat zin heeft.
Zuckerberg staat daarvoor open, zegt hij tegen Amerikaanse media. Al twijfelde hij wel hardop of-ie wel de beste man was om te getuigen. Hij twijfelt daar misschien over, de buitenwereld doet dat niet.
Een commissie van het Huis van Afgevaardigden willen dat Zuckerberg komt getuigen. Gisteren heeft de commissie al informatie ontvangen van het bedrijf, maar die laat nog veel vragen onbeantwoord, verklaarden twee Congresleden.
Zuckerberg heeft tegen CNN gezegd dat hij bereid is om te komen getuigen. Een journalist van Business Insider merkte daarover via Twitter op dat het Congres hem in het uiterste geval ook kan dagvaarden.
