'ING-topman Ralph Hamers is natuurlijk geen Steve Jobs'
Opnieuw is het voer voor hevige discussies: de vraag hoeveel een bankier nou eigenlijk mag verdienen. ING trok vandaag de eerder aangekondigde salarisverhoging voor topman Ralph Hamers weer in, na een storm van kritiek van werknemers, politici en klanten. Zij hebben de financiële crisis nog vers in het geheugen en vinden een zo'n grote salarisstijging oneerlijk, of zelfs gevaarlijk.
Daar kijkt de bank zelf anders tegenaan. Die vindt het oneerlijk dat Hamers minder zou verdienen dan zijn internationale collega's. Wie heeft gelijk? Harald Benink, hoogleraar Banken en Finance aan de Universiteit van Tilburg, en Jaap Koelewijn, hoogleraar Corporate Finance aan de Business Universiteit Nyenrode nemen de argumenten door.
1. Door dit soort beloningen nemen banken te veel risico
Niemand zit te wachten op weer een financiële crisis, waarbij de overheid en dus burgers de rekening betalen. Want ING is zo groot en belangrijk als bank, dat de overheid niet anders kan dan ingrijpen als de bank dreigt om te vallen. Zoals in 2008 ook gebeurde. De ING is too big to fail.
Het is niet te zeggen dat zoiets niet nog een keer gebeurt, zegt Koelewijn. "Maar wordt dat dan veroorzaakt door het hogere salaris van Hamers, of door iets anders?"
Het salaris speelt wel degelijk mee, denkt Benink. Althans, wel in de vorm waarin Hamers die zou krijgen: als aandelenpakket. "Dat is een perverse prikkel." Die aandelen kunnen risicovol gedrag namelijk belonen.
"Bijvoorbeeld doordat de bank in het buitenland veel uitbreidt. In eerste instantie kunnen beleggers daar positief op reageren. De verwachte winst gaat misschien omhoog en de koers dus ook." De waarde van de aandelen van de topman dus ook. Die kan ze vervolgens na enkele jaren verkopen, voordat de boel zou kunnen instorten.
Volgens critici waren dit soort variabele beloningen juist een van de oorzaken van de financiële crisis. Ze zorgen ervoor dat bankiers risico's nemen, zonder dat ze zelf per se voor de gevolgen op hoeven te draaien.
Inmiddels mogen bankiers niet meer dan 20 procent van hun jaarsalaris als variabele bonus krijgen. Maar ING heeft op slimme wijze een gaatje in die regeling gevonden, zegt Benink. "De bank maakte de beloning onderdeel van het vaste salaris. En er staat op dit moment niet in de wet dat je een vast salaris niet in aandelen mag uitbetalen."
2. ING is een private bank, die mag zelf de salarissen bepalen
Wie zijn wij om te bepalen hoeveel een bedrijf zijn topman betaalt? ING is een beursgenoteerde onderneming en mag in principe dus zelf beslissen over beloningen. Zelfs als de overheid de bank tijdens de crisis moest bijstaan, vindt Koelewijn.
"ING heeft tien jaar geleden hulp gehad van de staat. Nou, die was niet onvoorwaardelijk. De bank heeft flink moeten ingrijpen, operaties en buitenlandse activiteiten moeten verkopen. Daarmee is het risico flink verlaagd. En de bank staat nu onder verscherpt toezicht. Bovendien is er een stevige boete betaald. Je hebt je straf gehad, daarmee moet het afgelopen zijn."
Het houdt helemaal niet op, vindt Benink. ING is maar deels een private bank, en ten dele ook publiek. "Als het nodig is zal de overheid opnieuw ingrijpen. De bank heeft dus de garantie van de belastingbetaler."
Dat verlaagde risico en de strengere regels zijn bovendien maar relatief, zegt hij. "De buffers die banken nu minstens moeten hebben, zijn inderdaad hoger dan tijdens de crisis. Ze moeten nu ongeveer 4 procent eigen vermogen hebben. Maar dat is historisch nog heel laag. Begin jaren 30 hadden banken in Europa nog 15 procent eigen vermogen."
Met andere commerciële bedrijven kun je de bank dan ook niet vergelijken, vindt hij. "De echte private bedrijven, zoals de Unilevers en Shells van deze wereld, hebben 30 tot 40 procent eigen vermogen. Als de bestuurders daarvan aandelenpakketten krijgen en meer risico nemen, staan ze er wel iets steviger voor."
3. Zo'n hoge beloning is oneerlijk
Uiteindelijk is alles relatief. Wat een eerlijk salaris is, hangt er heel erg van af met wie je het vergelijkt. "Hamers is natuurlijk geen Elon Musk of Steve Jobs", zegt Koelewijn. "Die hebben een briljant idee bedacht en voeren dat uit. Dat had ook kunnen mislukken, dan hadden ze in een kartonnen doos moeten wonen."
"Hamers is geen ondernemer. Hij is een hele goede general manager. Hij heeft niet zijn hele hebben en houden erin gestopt en loopt dus minder risico. Daardoor zit er voor mijn gevoel wel een bovengrens aan wat hij er aan over kan houden. Maar hoeveel precies, dat is aan de commissarissen."
En die kijken naar Europa. "Ralph Hamers is Eredivisie, maar werd Jupiler League betaald", zei president-commissaris Jeroen van der Veer. In vergelijking met zijn Europese collega's verdient hij veel te weinig, vinden de commissarissen van de bank.
Het ligt er maar aan naar welke collega's je kijkt, benadrukt Benink. "In Scandinavië is men bescheiden. In Frankrijk en Duitsland is het meer. Nederland zit er dus een beetje tussenin. Je zou kunnen zeggen: dan moet je het salaris van werknemers ook verhogen als dat in andere landen hoger is."
