Verkiezingstijd in Mexico lijkt neer te komen op nog meer moorden
Zo'n dertig mensen die mee wilden doen aan of betrokken waren bij de Mexicaanse verkiezingen, zijn vermoord. Die boodschap van de Mexicaanse minister van Binnenlandse Zaken komt voor antropoloog en Mexico-kenner Wil Pansters niet als een verrassing.
"Onlangs las ik dat er weer iemand gedood was die politiek actief was. Ik dacht: je zou het eigenlijk moeten turven, maar nu krijgen we al een behoorlijk indicatie." De cijfers over politiek-gerelateerde moorden tonen volgens hem twee dingen aan.
1. De nauwe verwevenheid tussen de onderwereld en de (vooral lokale) politiek in Mexico.
2. Vanwege de verkiezingen in juli zal het geweld op korte termijn waarschijnlijk toenemen.
En het geweld had vorig jaar al een ongekend hoge tol geëist. Ruim 29.000 mensen kwamen toen om het leven door geweld. Meer nog dan in het recordjaar 2011, toen waren het er 23.000. "Niet zomaar een beetje meer dus, maar met duizenden eroverheen", zegt Pansters, die ook hoogleraar Latijns-Amerika is.
De grote baas El Chapo zit vast in een Amerikaanse cel en iedereen weet: die komt nooit meer terug.
Het is ingewikkeld te zeggen waar die enorme stijging precies door komt. Een aantal factoren ligt binnen de georganiseerde misdaad. Zoals het machtsvacuüm dat is ontstaan na de uitlevering van drugsbaron Joaquin 'El Chapo' Guzman. "De grote baas zit vast in een Amerikaanse cel en iedereen weet: die komt nooit meer terug. Nieuwe criminele organisaties slaan wild om zich heen."
Zowel nieuwe als oude bendes vechten om de controle over de omvangrijke criminele sector. Behalve drugshandel vormen afpersing, corruptie en kidnapping een groeiende bron van inkomsten. Vooral nu de winstmarges op de coke- en heroïnesmokkel dalen. "Door de steeds professionelere productie en effectieve distributielijnen zijn die drugs goedkoper geworden."
De naderende verkiezingen bieden criminelen een extra reden om naar de wapens te grijpen. Voor de komende jaren wordt bepaald wie de nieuwe landelijke en regionale bestuurders worden. "Stel, als burgemeester van een Noord-Mexicaans stadje knijp je af en toe een oogje dicht voor schimmige transacties. Nu komen de verkiezingen en kan een tegenstander de macht overnemen."
Een hypothetisch voorbeeld, maar het schetst volgens Pansters wel een realistisch beeld. In bepaalde regio's zijn de politieke en criminele belangen volgens hem "nauw verknoopt" met elkaar. Als er dan een lastige kandidaat komt die daar een einde aan wil maken, kunnen criminelen of politieke tegenstanders zo'n persoon uit de weg ruimen.
Meer aandacht voor corruptie
President Peña Nieto krijgt deze zomer waarschijnlijk de rekening gepresenteerd voor zijn impopulaire beleid. Maar volgens Pansters is het niet hoofdzakelijk het oplaaiende geweld waar de kiezers boos over zijn. "In Mexico gaat de discussie meer over corruptie. Daar is Peña Nieto ook zelf bij betrokken geweest met een megaschandaal. En een stuk of vijf gouverneurs zijn de laatste jaren vanwege corruptie in de cel beland."
Ook de moeizame relatie met buurland de Verenigde Staten is volgens Pansters een hot topic. Vooral de aangekondigde muur van Trump en de heronderhandelingen over handelsverdrag NAFTA."Het draait nu allemaal om wie de politieke macht krijgt", zegt de hoogleraar. Voor zowel de politici, de criminelen als de gewone Mexicanen.
