Komt levenslanggestrafte eerder vrij? Commissie is er bijna uit

Over enkele weken hoort de eerste Nederlandse gevangene met levenslang of er een kans is dat hij na meer dan 23 jaar kan vrijkomen. Het rapport van het Adviescollege Levenslanggestraften is bijna af, zegt voorzitter Samson.

Waarschijnlijk brengt het adviescollege binnen zes tot acht weken het voorstel uit aan minister Dekker voor Rechtshandhaving. Samson benadrukt dat het gaat om heel gevoelige materie. "Het is ongelofelijk spannend."

Inhumaan

In Nederland zitten zo'n veertig mensen levenslang vast wegens een 'levensdelict', zoals moord. Dat betekende lange tijd dat ze de gevangenis nooit meer mochten verlaten, maar inmiddels is de situatie anders.

In 2013 oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens namelijk dat het opsluiten van mensen zonder enig perspectief op vrijlating inhumaan is. Nederlandse rechters legden daarom deze straf steeds minder vaak op.

In 2016 zei het toenmalige kabinet dat deze gevangenen na 25 jaar toch een kans op vrijlating moeten krijgen. Staatssecretaris Dijkhoff stelde een speciale commissie in, die op grond van allerlei criteria beoordeelt of zo'n gevangene geschikt is voor het in gang zetten van een "reïntegratietraject ter voorbereiding op een mogelijke terugkeer naar de samenleving". De minister kan dit advies naast zich neerleggen, maar moet daar dan wel goede argumenten voor hebben.

Drie dossiers

Voormalig procureur-generaal Samson bekijkt op dit moment de dossiers van drie personen die meer dan 23 jaar vastzitten. Ze doet dat samen met onder anderen twee juristen, een psycholoog, een psychiater en een wetenschapper.

"We bekijken hoe groot de kans is op een nieuw delict, hoe de persoon zich heeft ontwikkeld en hoe hij zelf na 23 jaar gevangenis tegen zijn delict aankijkt", vertelt Samson. Ook wordt er met slachtoffers en nabestaanden gesproken. "We luisteren heel goed en nemen hun mening heel serieus, maar ze hebben geen vetorecht."

Kwetsbaar

Het advies over de eerste levenslanggestrafte wordt niet openbaar, maar de minister zal het op een gegeven moment bekendmaken. Samson wil geen details kwijt over de zaken die nu bekeken worden. "Het is zeer privacygevoelig. We merken dat iedereen het spannend vindt."

Uiteindelijk denkt de voorzitter dat het voorstel wel tot enige ophef zal leiden. "Deze materie leidt tot beroering. Dat is niet anders."