AIVD: steeds meer en complexere digitale spionage en sabotage

Steeds meer landen zijn actief op het gebied van digitale spionage. En de complexiteit van die operaties neemt toe, waardoor ze ook moeilijker te detecteren zijn. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in zijn jaarverslag over 2017, dat grotendeels gaat over digitale bedreiging van de nationale veiligheid. Nederland is daarbij interessant als internationaal knooppunt en als lid van de EU, de NAVO en dit jaar ook van de VN-Veiligheidsraad.

Rob Bertholee, hoofd van de AIVD, noemt digitale spionage het grootste risico voor de toekomst. Hij voorziet voor de komende vier tot vijf jaar nog veel nieuwe ontwikkelingen op dat terrein.

In digitale spionage komt volgens Bertholee elke traditionele dreiging terug, zoals politieke en economische spionage. Er gaat ook de dreiging van sabotage, terrorisme en heimelijke politieke beïnvloeding vanuit, zegt hij.

Digitale spionage is laagdrempelig, goedkoop, moeilijk traceerbaar en heeft een groot potentieel bereik. Het wordt gebruikt als alternatief voor ouderwetse inlichtingenoperaties door spionnen. Doelwitten zijn het bedrijfsleven, de vitale infrastructuur en de overheid.

In de video hieronder wordt uitgelegd hoe de AIVD werkt:

De dienst ziet de economische spionage in Europa toenemen. Vorig jaar zijn bij digitale inbraken terabytes aan vertrouwelijke gegevens gestolen bij diverse Europese multinationals en onderzoeksinstellingen in de energie-, hightech- en chemische sector. Daaronder ook organisaties die vestigingen in Nederland hebben of met instituten in ons land samenwerken. "Dergelijke hardnekkige digitale aanvallen vormen een bedreiging van het economisch verdienvermogen van Nederland", aldus de AIVD.

De AIVD maakt zich ook zorgen over digitale sabotage van de vitale infrastructuur. Als een elektriciteitscentrale of een communicatieknooppunt wordt getroffen, kan dat grote gevolgen voor de samenleving hebben. Volgens de AIVD zijn andere landen bezig zich te nestelen in bepaalde systemen om sabotage van de infrastructuur in de toekomst mogelijk te maken.

Klassieke spionage

De toename van digitale spionage betekent niet dat de klassieke spionage niet meer voorkomt: Russische functionarissen verzamelden vorig jaar onder andere inlichtingen op het terrein van economie, wetenschap, politiek en defensie. China zocht naar financieel-economische en politieke informatie en heeft pogingen gedaan mensen te rekruteren.

Rusland probeert met behulp van digitale middelen ook heimelijk politieke invloed in het Westen uit te oefenen, zoals dat gebeurde bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. "De afgelopen jaren vormen beïnvloedingsoperaties een steeds belangrijker onderdeel van de Russische buitenlandpolitiek". De dienst geeft in het jaarverslag geen voorbeelden van beïnvloeding in Nederland, maar merkt wel op dat sinds het neerhalen van vlucht MH17 het strategisch belang van Nederland voor Rusland sterk is toegenomen.

IS

Terreurgroep IS mag dan vorig jaar bijna al haar grondgebied hebben verloren, de AIVD verwacht dat de jihadistische groep ondergronds zal overleven en blijft proberen aanslagen te plegen, ook in het Westen. Dit om te laten zien dat ze wraak kan nemen op de internationale coalitie, waar ook Nederland deel van uitmaakt.

Volgens de AIVD neemt de druk op aanhangers in Europa toe om in eigen land tot actie over te gaan. In Nederland zouden enkele honderden jihadisten actief zijn. Een aanslag bleef ons land tot nu toe bespaard; wereldwijd waren het er 29, iets meer dan in 2016.