Speech Poetin baart wereldleiders zorgen, experts niet verrast
Het markeerde een nieuw dieptepunt in de diplomatieke banden tussen Rusland en de Verenigde Staten. De woorden die president Poetin afgelopen donderdag sprak in zijn jaarlijkse beleidsverklaring in Moskou. De president beweerde dat Rusland nucleaire wapens heeft getest waar geen raketschild tegen bestand is.
Het was, zo zei hij, een reactie op de Amerikaanse inspanningen om een technisch hoogstaand raketafweersystemen te ontwikkelen. Die zijn volgens de VS en de NAVO bedoeld voor aanvallen vanuit Iran of Noord-Korea, maar Poetin gelooft dit niet.
Het is de vraag hoe Poetins woorden moeten worden opgevat: als grootspraak of als een volgende stap naar een werkelijke wapenwedloop?
Overleg Trump, Merkel en Macron
Dat Poetins uitlatingen door leiders van NAVO-lidstaten serieus zijn genomen, bleek wel uit het telefonisch overleg dat de Amerikaanse president Trump had met de Duitse bondskanselier Merkel en zijn Franse ambtgenoot Macron. De staatshoofden delen "ernstige zorgen" over de uitspraken van Poetin, die "afbreuk doen aan het productieve overleg tussen Rusland en het Westen", zo maakte het Witte Huis bekend.
Tegenover CNN noemde een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de manier waarop Poetin de Russische militaire macht tentoonspreidde "goedkoop". Het maakte volgens de woordvoerder alleen maar duidelijk dat de Amerikaanse militaire mogelijkheden "ongeëvenaard" zijn. Het Pentagon haastte zich te zeggen dat de VS niet verrast was met de uitspraken van Poetin en dat de Amerikanen ervan op aan kunnen dat het Amerikaanse leger "volledig is voorbereid" .
'Niet verrassend, wel zorgelijk'
Experts noemen Poetins uitspraken een logisch gevolg van politieke ontwikkelingen die al decennialang gaande zijn. "De Russen laten nu zien dat ze de schilden zouden kunnen omzeilen", zegt Ko Colijn van Instituut Clingendael. "Bovendien denken ze: als Amerika schilden en snellere wapens mag ontwikkelen, dan mag Rusland dat ook. Poetins taalgebruik was behoorlijk heftig, maar als je de achtergrond bekijkt, is het niet zo schokkend. Dit kon je wel zien aankomen."
Ook expert Russische geschiedenis aan de Universiteit Leiden Henk Kern is niet verrast. Volgens Kern kan het Russische militaire machtsvertoon worden gezien als een reactie op het verstoorde machtsevenwicht sinds het einde van de Koude Oorlog in 1991. Sindsdien beschikken Amerika en de NAVO over zwaardere wapens. "Dat brengt volgens Rusland de stabiliteit in gevaar."
Hij noemt de laatste ontwikkelingen desondanks wel "zorgelijk". "Ik denk dat Poetin voorlopig niets met kernwapens wil doen - de meeste zijn nog niet eens geproduceerd. Maar we weten niet of Poetin ze daadwerkelijk in zou zetten."
Bluf
NOS-correspondent David Jan Godfroid hoorde Poetin "zelden zo agressief" als afgelopen donderdag. Het gaat volgens hem om een duidelijke boodschap aan de NAVO; niet slechts om krachtige taal in de aanloop naar de Russische verkiezingen deze maand, zoals door sceptici werd gesuggereerd.
Kremlin-woordvoerder Peskov benadrukte na de toespraak van Poetin dat Rusland "niet van plan is in welke wapenwedloop dan ook verzeild te raken". Maar het is moeilijk in te schatten of het gaat om een 'war of words' of een werkelijke wapenwedloop, zei defensie-expert Peter Wijninga van The Hague for Strategic Studies donderdag bij radioprogramma Nieuws en Co.
Zelfs als het zou gaan om een blufactie van Poetin, kunnen zijn woorden niet eenvoudig terzijde worden geschoven, zegt Kern. "Je kunt bluf pas echt ontmaskeren als je je kaarten op tafel legt. Dat is heel gevaarlijk. Je moet dus ook bluf serieus nemen."
