Kaapstad door droogte steeds milieubewuster

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Het Zuid-Afrikaanse Kaapstad kampt nog steeds met droogte. Maar de dag dat er geen water meer uit de kraan komt, Day Zero, is tot grote opluchting van de Kapenaren uitgesteld tot juli. De crisis zorgt er wel voor dat de stad steeds groener wordt.

Een paar fikse regenbuien troffen Kaapstad dit weekend. Jong en oud haastten zich met emmers naar buiten om de regendruppels op de vangen. Water is ongelooflijk kostbaar geworden in deze stad. Het regenwater kan gebruikt worden om een handwasje te doen of je kamerplanten water te geven.

Water op rantsoen

Het is nog nooit zo droog geweest in Kaapstad. De afgelopen drie jaar waren de droogste in een eeuw. Daarom is er sinds februari een rantsoen ingesteld van vijftig liter water per persoon per dag. Dit om te vermijden dat het water opraakt voordat het regenseizoen begint en de bijna lege stuwmeren die Kaapstad van water voorzien zich weer kunnen vullen. Gebruik je meer, dan betaal je veel meer en kan je beboet worden.

Day Zero is afgelopen week uitgesteld. Was het aan het begin van deze maand nog in april, inmiddels is het juli geworden. Een belangrijke reden is dat de landbouwsector veel minder water gebruikt. En er zijn zelfs boeren die aanzienlijke hoeveelheden water aan de stad hebben gedoneerd uit hun privéwaterreservoirs. Dat heeft de stad nu wat lucht gegeven.

Langdurige regen

Ook een deel van de Kapenaren doet hun best. Hoeveel inwoners het redden met een rantsoen van vijftig liter is nog niet gemeten omdat het pas deze maand is ingesteld. Voor 1 februari mocht je nog 87 liter per persoon per dag gebruiken. En vijftig liter is snel op. Een minuut douchen: zo'n tien liter. Het toilet doortrekken: zes tot twaalf liter.

Wel staat vast dat er minder wordt verbruikt dan normaal. Het doel van de stad is om niet meer dan 450 miljoen liter water per dag te verbruiken, want dan kan Day Zero worden vermeden. Maar dan moet de regen vanaf mei ook echt komen. Geen kleine buitjes, maar langdurige regen. Anders is het alsnog mis. Nu wordt er 523 miljoen liter water per dag gebruikt. Vier jaar geleden was dat nog meer dan het dubbele.

De watercrisis leidt tot een groter milieubewustzijn in Zuid-Afrika. Neem Jane Bisschop uit Houtbay bij Kaapstad. Ook zij stond dit weekend met emmers in haar tuin om regen op te vangen. De emmers stonden naast twee grote tanks voor regenwater van ieder 2500 liter, die ze onder haar dakgoot heeft laten plaatsen. Deze zogenaamde JoJo-tanks zijn in Kaapstad niet aan te slepen en op veel plaatsen uitverkocht.

"Ik ben me ongelooflijk bewust van wat ik verbruik", vertelt Bisschop. "Het water dat uit mijn wasmachine komt vang ik ook op en gebruik ik om de wc door te spoelen. Als ik ergens een kraan hoor druppelen dan schiet ik in de stress." Bisschop denkt dat het waterprobleem hoe dan ook blijvend is. "De bevolking van Kaapstad blijft groeien dus we zullen met watertekorten blijven kampen. We moeten zelf actie ondernemen."

Composttoiletten steeds populairder

Er komen steeds nieuwe bedrijfjes bij in Kaapstad: bedrijven bijvoorbeeld die kunstgras aanbieden. Je gras mag je niet meer besproeien met leidingwater en de meeste tuinen zijn dor en geel. Ook aanbieders van composttoiletten krijgen steeds meer opdrachten binnen.

De overheid werkt ondertussen aan alternatieve bronnen van water om niet alleen maar afhankelijk te zijn van regen. De stad kijkt naar het winnen van zoet water uit zeewater maar dit is ontzettend kostbaar en het is daarom nog onduidelijk of dit de oplossing gaat zijn. Nu probeert de overheid vooral naar grondwater te boren, wat sneller en goedkoper is.

De 51-jarige Kiki Loubser uit Llandudno twijfelt sterk of dit genoeg gaat zijn. Zij probeert zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden. Loubser heeft alle waterleidingen in haar huis zo verlegd dat de wasmachine en afwasmachine direct het water gebruiken uit haar regenton van vijfduizend liter. Ze heeft speciale kranen die minder verbruiken en ze gaat haar regengoten verleggen zodat regenwater direct in haar zwembad kan stromen. Zwembaden moeten volgens haar niet meer bedoeld zijn voor zwemmen maar om water in op te slaan.

Door alle waterbesparende maatregelen zit het gezin van Loubser op minder dan dertig liter verbruik per persoon per dag, zelfs ver onder wat toelaatbaar is. Zo spaart ze ook flink wat geld uit per maand. Sinds februari is water ook duurder geworden.

Loubser begon vijf jaar geleden al met het douchen met een emmer naast zich om zo grijs water op te vangen om haar wc mee door te spoelen. Ver voor de watercrisis. "Ik heb zeven jaar geleden een master gedaan in milieuwetenschappen. Toen was al duidelijk dat Kaapstad in de toekomst niet genoeg water zou hebben en ben ik al begonnen met het groener maken van mijn huis. Ik wil zo min mogelijk afhankelijk zijn van de overheid. Die hebben echt te laat ingegrepen."

De vergroening is wel echt iets van de rijkere wijken in Kaapstad. Een tank voor regenwater van 1500 liter kost zo'n 150 euro, voor veel arme inwoners van Kaapstad onbetaalbaar. Ook kunnen veel mensen het niet opbrengen om grote hoeveelheden drinkwater te kopen in de winkel. Zij zijn dus afhankelijk van de plannen van de overheid en hopen dat het regenseizoen begint voordat de stuwmeren uitgeput zijn.