Nederland narcostaat? 'De rode loper ligt uit voor drugscriminelen'

- "Ik heb de laatste 25 jaar kleine dealers zien doorgroeien tot grote ondernemers met goede contacten in politiek en zogenaamd gerespecteerde beleggers."

- "Nederland is echt een narcostaat geworden de laatste dertig jaar. Wat we niet zien, is er niet. Nou, ondergronds heeft het fors doorgewoekerd."

- "In Dubai zit het vol met criminelen die weten dat we hier weinig kunnen uitrichten."

Een paar uitspraken van rechercheurs. Ze luiden de noodklok in een rapport van politiebond NPB, dat vandaag naar de Tweede Kamer gaat. Daarin staat dat Nederland, volgens menig rechercheur, pijnlijk veel kenmerken vertoont van een 'narcostaat'.

Kun je Nederland echt in een adem noemen met Colombia of Mexico? Landen met meedogenloze maffiabazen, bloedige drugsoorlogen en corrupte politici? Minister Grapperhaus vindt van niet en ook NPB-voorzitter Jan Struijs zegt dat het niet zó dramatisch is. "We hebben hier gelukkig geen Mexicaanse toestanden. Het is niet zo dat hier duizenden mensen worden doodgeschoten. Er worden wel mensen geliquideerd, maar niet op die schaal."

'Alles wordt aangetast'

Maar er zijn wel alarmerende signalen, volgens Struijs. De georganiseerde misdaad heeft een parallelle economie gecreëerd die de rechtsstaat kan ondermijnen. "Laatst hadden we nog een voorbeeld dat de omzet van hennep in een middelgrote stad in Nederland groter is dan de gemeentebegroting. En je ziet de afhankelijkheid van een heleboel bedrijven, sportscholen, noem maar op, Alles wordt erdoor aangetast."

Volgens Edward van der Torre, lector gebiedsgebonden politie bij de Politieacademie, heeft de infiltratie van de bovenwereld inmiddels zulke grote vormen aangenomen dat je best van een narcostaat kunt spreken, "Het is hier geen Mexico, oké. Maar met synthetische drugs zijn we nummer één in de wereld. De wiet hebben we uitgevonden, en hasj wordt hiernaartoe gebracht. Ik vraag me af of Nederland een groter probleem heeft dan dit. Als je naar het vastgoed kijkt dat door criminelen is verworven, dan zijn wij zeker een narcostaat. En niet alleen vastgoed, ook, bedrijven, winkelpanden, noem maar op."

Maar vooral het drugsgeld dat zijn weg naar de bovenwereld heeft gevonden, vindt hij zorgwekkend. Van der Torre kent gevallen waarbij criminelen vele tientallen panden bezitten. Wijken waar criminele families een zekere status en machtsbasis hebben verworven. Of een drugshandelaar die zich als juwelier heeft gevestigd en nu legaal zaken doet. "Als de Belastingdienst het eenmaal heeft geaccepteerd, ben je te laat."

Van der Torre deed onderzoek onder de basisteams van de politie - daar zijn er 167 van - en kwam veel gefrustreerde agenten tegen, die dagelijks zien hoe drugscriminelen hun gang kunnen gaan. "Sommigen zijn echt droevig. Ik heb wijkagenten gesproken die zeggen: 'ik heb gespaard, ik ga wel met 61 met pensioen, want ik kan er gewoon niet meer tegen'."

De investeringen zijn niet zo zichtbaar, ook de intimidaties van bestuurders des te meer. Vooral burgemeesters moeten het ontgelden. In Helmond moest de burgemeester tijdelijk onderduiken, in Gilze en Rijen werd een burgemeester ernstig bedreigd, in Haarlem vloog de auto van de burgemeester in brand en in Waalre ging in 2012 het hele gemeentehuis in vlammen op.

Het is niet vreemd dat de georganiseerde misdaad naar dat soort middelen grijpt op het moment dat er een pand wordt opgerold of een vergunning niet wordt afgegeven. "Je ziet dat criminelen soms hun machtspositie gebruiken in een gemeente. Ze zijn gewend om hun zin te krijgen. Als een crimineel wat slimmer is, heeft hij daar geen bedreiging of intimidatie bij nodig. Maar er zitten agressieve types bij."

Meer rechercheurs, betere organisatie

Het grote probleem bij de aanpak van de georganiseerde drugscriminaliteit heeft vooral te maken met de hoeveelheid rechercheurs die de politie daarvoor tot zijn beschikking heeft. Er moet veel meer geld naar de politie, vindt van der Torre. Maar er moet volgens hem ook iets gebeuren aan de organisatie. De basisteams hebben zelf geen rechercheurs, die zitten op districtsniveau (er zijn 43 districten) en houden zich vooral bezig met 'high impact crimes' als overvallen. "Er is nauwelijks ruimte voor drugsaanpak. De rode loper ligt uit voor criminelen."

Het is volgens hem misgegaan bij de vorming van de Nationale Politie. "En de visie die daar bij hoorde. Die was heel eenzijdig gericht op uniformpolitie en het handhaven van de openbare orde, dicht op de burger. Dan komt het wel goed in het land, dachten ze. Maar zo werkt het dus niet."