Blijdschap, verdriet en zorgen over de toekomst op Kosovo's 10e verjaardag ​

In de woonkamer van Ferdonije Qerkezi klinkt alleen het tikken van de klok. In haar huis in het stadje Gjakova is de tijd stil blijven staan in 1999. Toen raakte ze in een klap haar hele gezin kwijt. Servische politieagenten drongen haar huis binnen en namen alle aanwezige mannen mee. Ze zag ze nooit meer terug. Pas vijf jaar later werden de lichamen van twee zoons gevonden. Twee andere zoons en haar man zijn nog steeds vermist.

Soms komen er gasten, want Qerkezi heeft van haar huis een museum gemaakt ter nagedachtenis aan haar geliefden. Drie kamers op de bovenverdieping hangen vol met ingelijste foto's, schooldiploma's en krantenartikelen. Ze heeft alles bewaard, van schoenen tot posters van popsterren aan de muur in de slaapkamers van haar zoons. Zelfs het ledikantje waar ze alle vier in hebben gelegen.

"Ik stel mijn huis open als museum omdat ik wil dat de nieuwe generaties ook weten wat hier is gebeurd tijdens de oorlog, wat ze mijn familie hebben aangedaan", zegt ze.

Tien jaar geleden, op 17 februari 2008, verklaarde Kosovo zich onafhankelijk van Servië. In de jaren daarvoor viel Kosovo al niet meer onder het gezag in Belgrado. Na de bloedige oorlog in 1998 en 1999 tussen Albanese strijders en de Servische troepen van Slobodan Milosevic, werd Kosovo eerst een VN-protectoraat.

Daarna riep het land eenzijdig de onafhankelijkheid uit. Servië beschouwt Kosovo tot op heden als Servische provincie. Kosovo wordt niet erkend door de VN-Veiligheidsraad, maar inmiddels wel door 116 afzonderlijke landen.

In de Kosovaarse hoofdstad Pristina wordt feestgevierd, maar voor Qerkezi is het een dag met gemengde gevoelens. "Ik voel blijdschap en verdriet", zegt ze zachtjes. "Ik ben blij voor Kosovo, maar verdrietig als ik denk aan mijn zoons die zo lang hebben gewacht op de dag dat Kosovo onafhankelijk zou worden."

Lang niet alle inwoners van Kosovo hebben een feestdag. Voor de Servische minderheid, nog geen tien procent van de bevolking, is het een dag als alle anderen. Zo'n tien kilometer van de hoofdstad Pristina, nabij de Servische enclave Gracanica, woont Gordana Djoric. Waar zij woont, wordt Servisch gesproken en geen Albanees zoals in de rest van het land. Mensen betalen er met Servische dinars.

"Ik probeer geen aandacht te schenken aan het woord onafhankelijkheid", zegt Djoric, die een stichting runt om Servische vrouwen aan het werk te helpen. "Het is niet mijn feestdag. Ze mogen roepen 'dit is een onafhankelijk land'. Het maakt me niet uit. Het enige waar ik om geef is hoe ik mensen kan ondersteunen, zodat zij hun leven hier kunnen verbeteren."

Kosovo is niet alleen het jongste land van Europa. Het is ook een van de armste en corruptste staten. De jeugdwerkeloosheid ligt er rond de vijftig procent. Jaarlijks vertrekken duizenden Kosovaren naar het buitenland op zoek naar werk en een beter leven.

"Kosovo is het meest geïsoleerde land van Europa," zegt Fisnik Ismaili, parlementariër namens de grootste oppositiepartij van het land, Vetevendosje. Ismaili had nooit gedacht dat hij de politiek in zou gaan.

Hij is vooral bekend als de ontwerper van het monument Newborn in het centrum van Pristina. Het monument werd onthuld op 17 februari 2008. Het bestaat uit de zeven letters van het Engelse woord Newborn en is een ontmoetingsplaats en toeristische attractie geworden.

"Het was de geboorte van een nieuw land, een land waar velen voor gevochten hebben, waar velen voor gestorven zijn", zegt Ismaili. "Het monument was een afsluiting van al die jaren strijd voor onafhankelijkheid."

Maar, zo bleek al gauw, de strijd was nog niet voorbij. "Ik ben niet blij met hoe het gaat met Kosovo, en veel mensen met mij", zegt Ismaili. "We hebben te veel corruptie. En te weinig erkenning voor onze onafhankelijkheid."

Ieder jaar krijgt het Newborn-monument een make-over. Eerder werden de letters beschilderd met de vlaggen van alle landen die Kosovo erkennen, een ander jaar met prikkeldraad. Dit jaar krijgt het beeld de kleuren zilver en goud.

Vooral jongeren feesten

Vanwege de barre omstandigheden waarin ze leven, zijn Kosovaren niet meer zo uitbundig op deze feestdag, zegt Ismaili. "Het is niet meer zo'n feest als in de eerste jaren na de onafhankelijkheid."

Toch is hij van mening dat het een van de belangrijkste feestdagen van het jaar zal blijven. "Want we moeten niet vergeten dat we wel degelijk onafhankelijk zijn en dat veel landen ons wel erkennen."

De jongere generaties lijken dat te beseffen. Met een gemiddelde leeftijd van 26 jaar heeft Kosovo de jongste bevolking van Europa. En het zijn vooral die jongeren die vandaag feestvieren in het centrum van Pristina. Met als hoogtepunt een optreden van Kosovo's grootste trots, de Brits-Kosovaarse zangeres Rita Ora.