​Raket SpaceX met Tesla aan boord klaar voor nieuwe maanrace

• Ivo Landman

  redacteur Online

Even werd er serieus aan getwijfeld. Was SpaceX echt van plan een auto de ruimte in te schieten zoals topman Elon Musk begin december twitterde? Compleet met een autoradio om David Bowie's Space Oddity af te spelen?

Maar Musk meende het echt. Er is een Tesla Roadster bovenin de Falcon Heavy-raket geplaatst (Musk is niet alleen topman van SpaceX maar ook van Tesla). Morgen staat de lancering gepland vanaf lanceerplatform 39A in Florida. Dezelfde plek waarvandaan ooit de Apollo-missies naar de maan begonnen. Toepasselijk, want ook de Falcon Heavy moet straks weer mensen naar de maan brengen.

De felrode wagen die nu aan boord is gehesen, gaat niet naar de maan. De auto moet in een baan om de zon terechtkomen. De raket moet in drie delen weer landen op een platform.

Waarschijnlijk overleeft het voertuig de lancering wel, zegt Ronald Klompe van het Nationaal Ruimtevaart Museum bij het Aviodrome in Lelystad. "De gemiddelde auto is gebouwd om toch al gauw 5 à 6 G aan versnellingskrachten aan te kunnen, helemaal zo'n Roadster, da's een snelle auto."

Daar komt bij, weet Klompe, dat ze die auto enigszins gestript hebben. "Allerlei onderdelen die niet geschikt zijn voor het vacuüm in de ruimte zijn eruit gehaald. Bijvoorbeeld de ventielen van de banden. Het is gewoon een rondvliegend stuk staal met een hoop plastic onderdelen."

Het grootste risico is dat de raket ontploft, want het blijft een testvlucht. Het is de allereerste lancering van de Falcon Heavy, de opvolger van de succesvolle Falcon 9, en dat is ook de reden dat er een nutteloze lading aan boord is geplaatst en geen miljoenen kostende satelliet.

Barry Zandbergen, docent Lucht- en Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft, verwacht dat het wel goed zal gaan. "De Falcon Heavy is iets complexer dan de Falcon 9, dus je hebt wel iets meer kans op falen. Maar voor de Falcon 9 zijn er maar twee tot drie echte mislukkingen geweest op een totaal van 47 vluchten. En het is nooit de eerste rakettrap die gefaald heeft. In wezen is de Falcon Heavy een uitbreiding van de Falcon 9, met twee extra eerste rakettrappen aan de zijkant."

De eerste vlucht van de zware raket heeft jaren vertraging opgelopen, maar is daardoor ook steeds beter geworden, denkt Zandbergen. "Alles wat gebeurt met Falcon 9 wordt geanalyseerd, en dat levert natuurlijk vertraging op voor Falcon Heavy."

De lancering is enorm belangrijk voor Elon Musk, en zijn ruimtevaartbedrijf. Als de Falcon Heavy een succes wordt, kan SpaceX nog meer lanceringen gaan uitvoeren voor de Amerikaanse overheid. Ook van de allerzwaarste satellieten voor de luchtmacht en de geheime diensten. Tot voor kort waren dat soort lanceringen het domein van de United Launch Alliance, een samenwerkingsverband van Boeing en Lockheed Martin.

De ontwikkeling van de Falcon Heavy levert SpaceX ook iets anders op: kennis over het gebruik van heel veel motoren in één raket. Zandbergen: "Dat is weer heel erg belangrijk voor de vervolgstap die SpaceX nu wil maken: de Big Falcon Rocket, de raket waarmee ze richting Mars willen."

Voordat Mars in beeld komt - dat kan nog vele jaren duren - richt SpaceX zich eerst nog op de maan. Vorig jaar kondigde het bedrijf aan twee dik betalende ruimtetoeristen met de Falcon Heavy naar onze naaste buur te sturen. Ze zullen niet op de maan landen maar er alleen eromheen vliegen.

Het duurt zeker nog meer dan een jaar voordat die maanreizigers, de eerste sinds Apollo 17 in 1972, op weg kunnen, verwacht ruimtevaartkenner Klompe. "Dat is afhankelijk van hoe snel de Dragon 2-capsule van SpaceX klaar is voor het vervoer van mensen. SpaceX heeft aangegeven dat ze met die toeristen pas gaan vliegen als de Dragon 2 door NASA is goedgekeurd voor bemand vervoer. Je zult eerst bemande vluchten naar het ISS moeten afwachten, dan is het halverwege 2019, voordat ze de stap gaan wagen om zo'n zelfde capsule bovenop de Falcon Heavy te zetten. Ze spelen wel op veilig, dus dat wordt eind 2019 of 2020."

Dat is waarschijnlijk eerder dan de maanvluchten die NASA de komende jaren wil gaan uitvoeren. Samen met de 'traditionele' lucht- en ruimtevaartbedrijven Boeing en Lockheed Martin ontwikkelt het Amerikaanse ruimtevaartagentschap een enorme raket, het Space Launch System (SLS), en de ruimtecapsule Orion, waar ook de Europese ruimtevaartorganisatie ESA een bijdrage aan levert.

De eerste - nog onbemande - vlucht van SLS en Orion staat op zijn vroegst eind 2019 op de rol. NASA denkt dat als alles tegenzit het halverwege 2020 wordt, en de kans daarop, denkt Kompe, is groot. "Ik heb al gehoord dat alles ook echt tegenzit." De eerste bemande vlucht om de maan is pas minimaal twee jaar na die onbemande.

De vertragingen bij NASA hebben te maken met tegenvallers, zoals problemen bij het lassen van de tanks voor de raket maar ook met voortdurend veranderende systeemeisen. Daarnaast moet alle hardware die wordt gebouwd voor het vervoer van astronauten aan enorm strenge eisen voldoen.

Jonge honden

SpaceX heeft volgens Klompe minder last van die strenge regels, "De maanmissie van SpaceX is een zuiver commercieel project, los van NASA, en daarvoor is alleen toestemming nodig van de Federal Aviation Authority. Maar SLS en Orion zijn speelballen van het Amerikaanse congres. Het SLS wordt niet voor niets schertsend wel eens het Senate Launch System genoemd."

Daar komt bij dat SpaceX geen 'last' heeft van een lange historie in de ruimtevaart zoals Boeing en Lockheed Martin, zegt Zandbergen. "Het is een beetje de gevestigde orde versus de jonge honden. Bij SpaceX moest alles van de grond opgebouwd worden. Dat gaf ze de mogelijkheid om de laatste technieken te omhelzen. Een voorbeeld van zo'n nieuwe techniek is het 3D printen van complexe onderdelen. De gevestigde bedrijven zijn daar ook wel mee bezig, maar dat gaat vanwege hun historie en organisatie mogelijk wat stroperiger, net als een mammoettanker die bijgestuurd moet worden."

Elon Musk is met SpaceX niet de enige miljardair met grote plannen. Onder andere de Brit Richard Branson (van Virgin Galactic) en Amazon-Tycoon Jeff Bezos (van Blue Origin) delen Musks passie om mensen verder het zonnestelsel in te brengen.

Branson richt zich vooralsnog op ruimtetoerisme, in eerste instantie met korte vluchten net buiten de atmosfeer. Zijn bedrijf kampte bij de ontwikkeling van zijn SpaceShipTwo met forse tegenslag. Bij een ongeluk in 2014 kwam een bemanningslid om het leven en de beloofde vluchten voor toeristen starten op zijn vroegst pas over een jaar.

New Shepard

Bezos, die met Bill Gates stuivertje wisselt om de positie van rijkste persoon ter wereld, heeft een soortgelijk businessmodel: met de New Shepard kunnen toeristen straks korte vluchtjes naar de ruimte maken.

Tegelijkertijd werkt Blue Origin aan een hele grote draagraket. "Nog groter dan de Falcon Heavy van SpaceX, en daar hebben ze echt serieuze plannen mee", verwacht Klompe. "Ze hebben al een klein eigen ruimtevaartuig ontwikkeld waarmee ze ook mensen kunnen vervoeren. Maar in eerste instantie zal Bezos gericht zijn op het veroveren van een deel van de commerciële lanceermarkt."

Dat is nodig, want Blue Origin moet wel een keer geld gaan opleveren. Klompe: "Jeff Bezos is rijk en kan er heel lang geld in blijven stoppen, maar op een gegeven moment moet dat bedrijf ook inkomsten genereren. Als hij dat voor elkaar heeft kan hij zich richten op het volgende doel: het ontwikkelen van een nog veel grotere raket.

Met die raket wil hij mensen naar ruimtestations in een baan om de aarde gaan brengen en vervolgens ook naar kolonies op de maan. "Dus je ziet nu de frappante situatie dat de ene internetmiljardair zich op de maan richt en de andere, Elon Musk, op Mars."

Voor Musk is de lancering van de Falcon Heavy komende week de volgende belangrijke stap op weg naar die droom. Met aan boord dus die Tesla. Waarom eigenlijk een auto? Klompe: "Het is een publiciteitsstunt. Ze hadden ook een blok staal kunnen lanceren. Maar Elon Musk is iemand die precies weet hoe PR werkt. Twee jaar geleden was al aangekondigd dat ze voor deze eerste testvlucht het gekste ding mee zouden sturen dat ze konden bedenken. Nou, we kunnen wel stellen dat dat gelukt is."