'Lage inkomens betalen relatief meer energiebelasting'

Door de klimaatmaatregelen van het nieuwe kabinet stijgt de energierekening voor lagere inkomens relatief veel harder dan voor hogere inkomens. Dat stelt onderzoeksbureau CE Delft in een onderzoek in opdracht van Milieudefensie.

Het kabinet Rutte-3 wil de uitstoot van CO2 duurder maken en gaat daarom de energiebelasting op gas verhogen. Aan energiebelasting zijn de laagste inkomens (max. 17.646 bruto) straks in 2021 6,2 procent van hun besteedbaar inkomen kwijt, 2,2 procentpunt meer dan nu.

Bij huishoudens die meer verdienen, gaat dat percentage veel minder omhoog. Huishoudens die tussen de 71.000 en 89.000 euro verdienen zijn dan bijvoorbeeld 1,5 procent van hun besteedbaar inkomen aan energiebelasting kwijt, een stijging van maar 0,4 procentpunt ten opzichte van nu.

Bedrijfsleven goedkoper uit

CE Delft constateert verder dat de klimaatlasten voor bedrijven veel minder hoog zijn dan voor huishoudens. "Huishoudens betalen in 2021 zo'n 180 euro per ton CO2-uitstoot, meer dan alle sectoren uit het bedrijfsleven." De lichte industrie betaalt minder dan 100 euro per ton CO2, de land- en tuinbouw minder dan 50 euro en de zware industrie en energiesector zelfs minder dan 25 euro.

"Grootverbruikers van energie, met name de industrie, worden ontzien", aldus het onderzoeksbureau. "Ze hebben momenteel al lage klimaatlasten en gaan nauwelijks meer betalen ten opzichte van hun netto-omzet."

'Breed draagvlak nodig'

GroenLinks wil dat het kabinet hier iets aan doet. "Om de energietransitie te laten slagen hebben we een breed draagvlak nodig", zegt Tweede Kamerlid Tom van der Lee. "Nu komen de lasten vooral terecht bij de burger met een kleine portemonnee of een kleine zaak en de lusten bij de grote bedrijven. Dat moet anders."

De cijfers hebben betrekking op wat tot nu toe bekend is over de klimaatplannen van het kabinet. Maar het kabinet wil in de loop van dit jaar een groot Klimaat- en Energieakkoord sluiten met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Door maatregelen in dat akkoord kan het weer anders uitpakken.

Voor onder meer Milieudefensie en vakbond FNV is de lastenverdeling daarbij een belangrijk punt. "Het wordt voor ons een breekpunt", zegt Donald Pols van Milieudefensie in de Volkskrant. "Het vorige akkoord ging over petajoules en kilowatturen. In het nieuwe akkoord worden voor ons de arbeidsmarkt en de lastenverdeling heel belangrijk", zegt Kitty Jong van de FNV in diezelfde krant.

'Voorbarige conclusie'

De belangenclub van grote industriële energieverbruikers vindt dat het onderzoek van CE Delft te vroeg komt. "Er moet nog een Klimaat- en Energieakkoord gesloten worden", zegt directeur Hans Grünfeld. "Het is nog helemaal niet duidelijk hoe de doelstelling van 50 procent CO2-reductie in 2030 wordt gerealiseerd, welke kosten daarmee gemoeid zijn en wie dat gaat betalen. Dan lijkt het me voorbarig om te concluderen dat de kosten eenzijdig neerkomen bij huishoudens of degenen met een laag inkomen."

Volgens Grünfeld zijn er wel vaak grote verschillen tussen huiseigenaren en huurders in wat zij kunnen doen aan hun energiekosten. "Met een eigen woning met plek voor zonnepanelen kun je meer invloed uitoefenen op je kosten dan als huurder in een appartement zonder toegang tot daken. We moeten nadenken over bijvoorbeeld een klimaattoeslag voor lage inkomens die zelf weinig maatregelen kunnen nemen voor energiebesparing."