'Omstreden' Johan Maurits is in Brazilië ongekend populair

Het zal lang geleden zijn dat Johan Maurits van Nassau-Siegen de Nederlandse kranten domineerde, maar dit weekend was de oud-gouverneur van Nederlands-Brazilië (van 1636 tot 1644) onderdeel van een controverse. Nadat een buste van hem uit de foyer van het Mauritshuis werd weggehaald, waarschuwde premier Rutte in NOS Met het Oog op Morgen de geschiedenis niet "met de bril van nu" te veroordelen.

Directeur Emilie Gordenker van het Mauritshuis reageerde zondag in Buitenhof op de discussie en verklaarde dat het verwijderde beeld slechts een kunststoffen kopie was. Een origineel beeld uit de 18e eeuw wordt in een van de zalen geplaatst, omdat daar het verhaal over hem "beter verteld kan worden", met aandacht voor zowel de negatieve als positieve aspecten van de historische figuur.

Als gouverneur van Brazilië heeft Maurits namelijk "fantastische" dingen gedaan, volgens de directeur. Hij hield zich weliswaar bezig met slavenhandel en hield zelf slaven, maar is ook verantwoordelijk voor de opbloei van het noordoosten van Brazilië.

Volgens correspondent Marc Bessems zijn ze "onrealistisch positief" over de gouverneur, die de bijnaam 'de Braziliaan' heeft. Dat is bijzonder, omdat Maurits maar acht jaar in Brazilië is geweest. "Als je op straat naar hem vraagt, weten ze wie het is. Sterker nog: als je zegt dat je uit Nederland komt, krijg je vaak te horen dat wij - de Nederlanders - beter hadden kunnen blijven", vertelt Bessems in NOS Met het Oog op Morgen. "Maurits is min of meer een verlicht vorst."

Premier Rutte ervoer dit sentiment ook tijdens zijn bezoek aan het Zuid-Amerikaanse land. "Ze hebben een groot respect voor hem. Dankzij Maurits heeft Nederland een goede reputatie in Brazilië."

Met name voor Mauritsstad, het tegenwoordige Recife, heeft de volksheld veel betekend. Zo legde hij er wegen, bruggen en rioleringen aan, maar hij is ook verantwoordelijk voor een dierentuin, de eerste universiteit van Brazilië en zelfs de eerste synagoge van het continent.

De figuur Maurits staat dan ook totaal niet ter discussie in Brazilië, merkt Bessems. "Er is hier natuurlijk voldoende ander onrecht geweest." Maar het huidige beeld van 'Mauricio de Nassau' is volgens de correspondent niet realistisch. "Ze denken dat de Nederlanders in de 24 jaar dat ze hier waren meer hebben gedaan dan de Portugezen in drie eeuwen."

Een kleine groep historici probeert het beeld weliswaar te nuanceren, maar dat mag nauwelijks baten. "Ze zijn ervan overtuigd dat het hier onder Nederlands bewind een soort Manhattan zou zijn geworden."