Protest in Chili voor komst paus, 'we voelen ons verraden door de kerk'

"Laten we de paus ontvangen met respect, blijdschap en solidariteit", zei de Chileense president Michelle Bachelet afgelopen vrijdag. Ze riep op tot kalmte na een week waarin Chilenen om verschillende redenen protesteerden tegen het bezoek van paus Franciscus aan hun land.

Het hoofd van de Rooms-Katholieke kerk begint morgenavond in de Chileense hoofdstad Santiago aan zijn zesde reis door Zuid-Amerika. Hoewel Chili overwegend katholiek is, is er onder de bevolking weerstand tegen de komst van de kerkleider.

Actievoerders lieten drie dagen voor zijn aankomst uit protest zelfs zelfgemaakte brandbommen ontploffen bij kerken in Santiago. Bij de aanslagen vielen geen doden of gewonden, maar de boodschap was duidelijk: de paus is hier niet welkom.

Bekijk hier beelden van de demonstraties:

Wie erachter de branden zat, was volgens president Bachelet niet duidelijk. Maar op pamfletten die bij de getroffen kerken werden achtergelaten namen de daders het op voor het Mapuche-volk. De oorspronkelijke bevolking ziet katholieken als indringers en wil dat alle kerken uit hun leefgebied verdwijnen.

Bij het vorige bezoek van een paus aan Chili, in 1987, bood de toenmalige paus Johannes Paulus II excuses aan voor de manier waarop de Mapuches eeuwen geleden is behandeld door de katholieke koloniale overheersers uit Spanje. Maar het is bij die woorden gebleven, zegt een woordvoerder tegen de Britse krant The Guardian. "Er is sindsdien geen enkele vorm van compensatie geweest."

De verwachting is dat er demonstraties zijn als de paus later deze week de leefgebieden van de oorspronkelijke bevolking bezoekt in Zuid-Chili. Om de veiligheid van de kerkelijk leider te waarborgen, worden er 4000 extra agenten ingezet. Ook al is paus Franciscus maar een paar uur in het gebied.

Ook bij de aankomst van de paus, morgenavond in Santiago, zal er worden geprotesteerd. Dan zijn er betogers op de been die vinden dat de paus meer moet doen voor slachtoffers van seksueel misbruik binnen de Rooms-Katholieke kerk. De afgelopen dagen waren er in de hoofdstad al verschillende demonstraties.

In Chili zijn veel gevallen bekend van seksueel wangedrag door geestelijken. Deze week nog publiceerde een Amerikaanse onderzoeksgroep een lijst met tientallen priesters, dekens, broeders en een non die zijn beschuldigd van kindermisbruik.

Het beeld dat de kerk nauwelijks optreedt tegen misbruik is de afgelopen jaren versterkt door de manier waarop paus Franciscus is omgegaan met het schandaal rond de Chileense priester Fernando Karadima. De geestelijke is door het Vaticaan schuldig bevonden aan jarenlang misbruik van tienerjongens. Karadima is met pensioen gestuurd, maar zijn slachtoffers zijn nooit gecompenseerd.

Het wantrouwen tegen de kerkelijke leiding nam verder toe toen in 2015 de geestelijke Juan Barros benoemd werd als bisschop in de regio Osorno. Barros was een vertrouweling van Karadima en zou diens misbruik hebben verzwegen. Nadat gelovigen uit Osorno hun zorgen hadden geuit over de benoeming doken er beelden van paus Franciscus op waarop hij de Chileense katholieken dom noemde.

"We voelen ons verraden door de kerk", zegt Juan Carlos Claret, woordvoerder van de katholieke gemeenschap uit Osorno, tegen persbureau Reuters. "We vinden dat de misbruikslachtoffers niet serieus worden genomen." Claret reist morgen samen met andere kerkgangers uit de regio naar Santiago om te protesteren.

De onrust rond het pausbezoek laat zien dat dat Chili niet langer het diepgelovige land is dat het ooit was, stelt kardinaal Ricardo Ezzati Andrello in de Chileense krant La Tercera. "Het aantal katholieken is sterk afgenomen en er wordt zelfs gesproken van een crisis. Ik kan niet ontkennen dat de problemen deels worden veroorzaakt door de ernstige gevallen van misbruik."

De kardinaal benadrukt dat er ook genoeg Chilenen zijn die paus Franciscus wél graag zien komen. Ook de voorzitter van de ontvangstcommissie blijft hoopvol. "De paus kan dit bezoek aangrijpen om naar de problemen te luisteren", zegt hij. "Wij Chilenen moeten op onze beurt luisteren naar wat hij te zeggen heeft."