Teleurgesteld in paus: slachtoffer verlaat commissie tegen misbruik in kerk

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Strijdlustig klinkt de Brit Peter Saunders, als de NOS hem vraagt waarom hij opstapt. "Die commissie doet niet genoeg om kinderen te beschermen."

Toen paus Franciscus drie jaar geleden zijn adviescommissie vormde, had die een opvallende samenstelling. Niet alleen priesters, een non en de vooraanstaande kardinaal Sean O'Malley zaten erin, maar ook twee slachtoffers van misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk.

Maar met het officiële vertrek van Saunders, dat hij vandaag per brief aan O'Malley meedeelde, zit er geen slachtoffer meer in de Pauselijke Commissie ter Bescherming van Minderjarigen. "Mijn benoeming was wellicht gedoemd tot mislukken, want ik ben een uitgesproken mens. Mensen die hun mond opentrekken wil de kerk niet. Daarom hebben ze mij vorig jaar met verlof gestuurd."

Saunders vervulde sinds februari 2016 alleen nog een formele rol binnen de commissie. Hij werd bijna twee jaar geleden door de pauselijke commissie met verlof naar huis gestuurd, zo zegt hij zelf. Aanleiding voor zijn verlof was een rel die ontstond toen hij openlijk kritiek op de paus had. Hij bekritiseerde Franciscus voor het aanstellen van een bisschop in Chili die was beschuldigd van kindermisbruik en het toedekken van misbruik.

Kort na dat incident liet de commissie in een persverklaring in het midden wie het initiatief nam om Saunders met verlof te sturen.

De paus doet aan pr-stunts

Saunders is ontgoocheld. Drie jaar geleden kwam hij vol vertrouwen naar buiten na een privé-audiëntie met paus Franciscus. "Ik dacht toen echt dat hij klaarstond om het misbruik aan te pakken."

Inmiddels heeft hij er geen vertrouwen meer in. De belofte die Franciscus in september dit jaar deed om geen pardon meer te verlenen aan priesters die misbruik hebben gepleegd, is volgens Saunders een loos gebaar. "Dat gaat lang niet ver genoeg", zegt hij. "Het is niet aan hem om te beslissen of de kerk criminelen moet vergeven."

"Wat hij moet doen is al zijn bisschoppen en priesters opdragen om volledige medewerking te geven aan het civiele gezag. Zij moeten aan de politie alle informatie overhandigen die ze in bezit hebben over misbruikverdachten. Of hij de daders een pardon verleent is irrelevant. Hij moet echt actie ondernemen."

Afgelopen maart vertrok ook het andere misbruikslachtoffer uit de commissie: de Ierse Marie Collins. Ook zij vond de kerk laks in de aanpak van misbruikers binnen de eigen gelederen. Zij beklaagde zich over tegenwerking door de Congregatie voor de Geloofsleer, een groep machtige geestelijken binnen het Vaticaan die belast is met het onderzoeken van beschuldigingen en het bestraffen van priesters.

Met het vertrek van Collins en Saunders zijn slachtoffers niet meer vertegenwoordigd in de pauselijke commissie. Saunders vindt dat een groot gebrek.

"In de commissie zitten voornamelijk mensen zonder ervaring of deskundigheid op het gebied van kinderbescherming. Een van de leden, een non, zei tijdens een zitting dat in haar land geen seksueel misbruik plaatsvond. Verbijsterend vond ik dat. Slachtoffers moeten een rol spelen in de aanpak, want tot nu toe bekommert de commissie zich veel meer om het welzijn van de priesters dan van de slachtoffers."

In september dit jaar beloofde Franciscus een tribunaal te vormen dat bisschoppen bestraft als ze misbruikzaken verknoeien. Saunders: "Met die belofte is niets gebeurd. Ik ben bang dat dat een pr-stunt was. De paus is opperhoofd van de wereldwijde kerk. Als hij instructies geeft, moet zijn personeel die instructies volgen. Maar dat doet hij niet."

'We werken keihard'

In een reactie op het vertrek zegt Emer McCarthy, persvoorlichter van de pauselijke commissie, dat zij niet weet of Saunders vrijwillig met verlof ging of ertoe gedwongen is. "Ik was niet in de kamer toen het besluit viel."

Ze toont zich verbaasd over zijn uitspraak over het gebrek aan expertise binnen de commissie. "Saunders was in het verleden zelf vol lof over de deskundigheid die we hebben, inclusief een internationaal erkende psycholoog en een jurist die allebei veel ervaring hebben in het luisteren naar misbruikslachtoffers."

McCarthy bestrijdt ook dat de commissie te weinig doet voor slachtoffers. "We doen ontzettend veel aan bewustwording. Je kunt niet verwachten dat een wereldwijde kerk, met 114 bisschoppenconferenties, allemaal met verschillende realiteiten, van de ene dag op de andere dag verandert. Wij werken keihard achter de schermen om dat voor elkaar te krijgen."