Prepaid energie moet voorkomen dat schuldenaren in de kou zitten
Netbeheerders Stedin en Liander en energiemaatschappijen Nuon en Greenchoice experimenteren met een prepaid-systeem voor energie. Nadeel: als je door je budget heen bent, gaat direct de schakelaar om. Voordeel: als je weer een klein beetje geld hebt, doen licht, internet en cv-ketel het meteen weer.
De proef gaat van start bij zo'n vijftig huishoudens in Rotterdam en Arnhem. Klanten met een betalingsachterstand moeten toestemming geven voordat ze meedoen. Bram Drewes van Nuon: "Vaak stapelen de rekeningen zich op bij dit soort klanten. Deze prepaidmeter moet voorkomen dat de kosten verder oplopen."
Ook moeten de klanten toegang hebben tot internet om te zien hoeveel ze gebruiken en om het saldo op te waarderen. Bram Drewes van Nuon gelooft niet dat de drempel daardoor te hoog is. "Ouders kunnen hun kinderen ook om hulp vragen."
Koken op gasstelletjes in de kamer en verlichting met olielampjes; de monteur van netbeheerder Stedin komt het allemaal tegen. Hij gaat bij de mensen langs met een vervelende boodschap: hij komt de energie afsluiten. "Vaak verwachten mensen het, maar het blijft heel ingrijpend", zegt de monteur, die in vijf minuten laat zien hoe zo'n afsluiting in zijn werk gaat.
Jaarlijks wordt zo'n 10.000 keer de energietoevoer afgesloten in woningen. Dat is iets minder vaak dan tijdens de economische crisis, maar in een stad als Rotterdam nog ongeveer een keer per dag.
Hoewel er een heel traject van aanmaningen en brieven aan voorafgaat, blijft het een vervelende gebeurtenis. Gezinnen blijven soms in kou en donker achter. "Dit is echt het laatste middel dat wordt ingezet om te voorkomen dat de kosten nog verder oplopen", zegt Joep Weerts van Stedin.
Met het prepaidsysteem wordt de stroom niet afgesloten als het twee dagen of langer vriest, net als bij andere systemen. Dat mag niet van de wet.
Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) is positief over de proef. "Het Nibud is altijd enthousiast als er mee wordt gedacht over hoe consumenten grip kunnen houden op hun uitgaven, en dit zou een goede manier daarvoor kunnen zijn", zegt Karin Radstaak.
Toch is er ook kritiek bij Radstaak. Omdat de knop automatisch wordt dichtgedraaid als het geld op is, vindt zij dat mensen alleen op vrijwillige basis gebruik mogen maken van een prepaidsysteem, zoals bij deze proef gebeurt. Op die manier weten mensen wat ze kunnen verwachten en waar ze rekening mee kunnen houden.
"Het is dan interessant om te kijken hoe consumenten het prepaidsysteem beleven", zegt Radstaak. "Gaan ze bewuster en zuiniger met energie om of zitten ze straks zonder, omdat ze te veel hebben verbruikt?"
Vrijwilligers van Samen 010, een samenwerkingsproject van kerken in Rotterdam, komen regelmatig huishoudens tegen die vanwege hun hoge schulden zijn afgesloten van het energienet. Alexander Borst van Samen 010 denkt dat dat komt doordat energie wel een eerste levensbehoefte is, maar niet tot acute stress leidt.
"Als er een deurwaarder op de stoep staat die dreigt met uithuiszetting dan zal men er alles aan doen om dat te voorkomen", zegt hij. "Maar ondertussen stapelen ook de energierekeningen zich op. Die zijn dan van later zorg." Volgens Borst is het prepaidsysteem alleen voor een kleine groep geschikt. Het systeem leidt volgens hem tot keuzestress. "De vraag is: steek ik nu geld in de energiemeter of besteed ik het ergens anders aan?"
Joep Weerts van Stedin gelooft dat het systeem uiteindelijk tot minder afsluitingen leidt. "Voorkomen is beter dan afsluiten."
