Acceptgiro, fotorol en landkaart: gaan ze de telefoongids achterna?
Met de laatste editie van het papieren telefoonboek verdwijnt opnieuw een fenomeen uit de analoge tijd. Even in het telefoonboek kijken of er nog nieuwe families met dezelfde achternaam zijn bijgekomen in dorp of stad...dat is er niet meer bij. De digitalisering van de samenleving vreet het papier op. Het roept de vraag op hoe het staat met andere fenomenen uit het pre-internettijdperk.
Landkaarten
De dwaze vader die een pak kaarten inpakt voor de vakantie. Tien jaar geleden waren er nog een stuk of vijf wat grotere bedrijven in Nederland die kaarten maakten. Nu is Falk (voorheen Falkplan) de enige grote die is overgebleven. Nou ja, groot?
"Wij zijn nu 20 procent van wat we tien jaar geleden waren", zegt Falk-directeur Eric de Laat (47). Toch klinkt hij opgewekt. "We hebben net op tijd de stap naar digitalisering gemaakt. We zijn begonnen met route.nl, met online fiets- en wandelroutes. En dat gaat heel goed. Voor de kaartenafdeling werken nu nog zo'n vijf mensen en voor de website 25 mensen."
Toch verkoopt Falk nog zo'n 500.000 kaarten per jaar. "En dat is redelijk stabiel, maar daar kun je alleen niet van leven. Tien jaar geleden verkochten we alleen al van de Shell Stratengids miljoenen exemplaren."
Nasja Berg (49) is net de nieuwe editie van de Michelinkaarten aan het inruimen. De eigenaresse van de Haagse reisboekwinkel Stanley & Livingstone kan zich geen leven zonder kaart voorstellen. "Het fantaseren en oriënteren op gebieden gaat niet op een scherm, dan heb je overzicht nodig. Een smartphone brengt je van A naar B maar je weet niks van je omgeving."
Berg zegt dat ze meer kaarten verkoopt dan ooit. "Klanten komen uit heel Nederland en België. Jong en oud. Ik merk ook wel een herontdekking van de kaart en de romantiek ervan. Schermen hebben geen emotie, papier wel."
Acceptgiro
Je kon ze vroeger gratis meepakken op het postkantoor: grijze enveloppen om de ingevulde acceptgiro in te stoppen. Wie, van pak 'm beet, ouder dan 40 jaar heeft er vroeger geen postkantoortje mee gespeeld?
Thuis vulde je de acceptgiro in en compleet met handtekening ging ie dan op de bus en was de betaling gedaan. Weken later stuurde de bank een afschrift en zag je dat het geld inderdaad van je rekening was.
Betaalgemak heette dat. Nog steeds vallen maandelijks miljoenen acceptgiro's op de mat. Het gros van de ontvangers tikt de gegevens over in het scherm en betaalt online. Maar 1 miljoen acceptgiro's worden keurig ingevuld en op de bus gedaan. "Dat lijkt veel maar het aantal digitale overboekingen ligt op ongeveer 250 miljoen per maand", weet Berend Jan Beugel van de Betaalvereniging Nederland.
Het land was te klein toen enkele banken in 2010 opperden dat het maar eens afgelopen moest zijn met de acceptgiro. Destijds werden maandelijks nog zo'n 19 miljoen acceptgiro's in een envelop gedaan. De minister van Financiën beloofde dat de acceptgiro voorlopig niet zou verdwijnen. Met name ouderen wilden hem blijven gebruiken. Er is geen einddatum voor de acceptgiro vastgesteld.
Fotorolletje
Bij terugkeer van vakantie snel de fotorolletjes wegbrengen en dan wachten op de dag dat ze klaar waren. En er dan even lekker voor gaan zitten om je vakantie voor het eerst terug te zien op beeld.
"Ik heb toevallig vandaag een filmrolletje meegenomen om te laten zien aan mijn studenten", zegt docent fotografie Marcel Muller van de Nederlandse Fotovakschool in Rotterdam. "De meeste studenten weten niet wat het is. We hebben nog een keuzevak 'Historie en kwaliteit' maar er is niet heel veel interesse voor het filmrolletje."
Toch kun je ze bij enkele winkelketens nog inleveren. "Wij hebben nu al jaren een stabiele groep van enkele tienduizenden klanten die bij ons hun rolletje laten ontwikkelen", zegt José Mes van Kruidvat enigszins zelf verbaasd. "We zien dat anderen er mee stoppen, maar wij willen er mee doorgaan. Het is niet zo dat Kruidvat er erg rijk van wordt, het is een service."
Docent Muller zag rond 2005 de grote omslag. "Toen werd digitaal snel goedkoper en beter. Nu werkt bijna niemand meer met rolletjes. Wel voor grotere formaten bijvoorbeeld, maar het zijn uitzonderingen. De docent ziet nog wel een voordeel van het rolletje. "Je dacht langer na voordat je een foto nam. Al wil ik nou ook weer niet beweren dat er nu slechtere foto's worden gemaakt."
Pyttersen Almanak
De liberale politicus Hendrik Tjeerds Pyttersen had ruim honderd jaar geleden blijkbaar de behoefte om Nederland te ordenen en te overzien. En daarom verzamelde hij alle gegevens van zoveel mogelijk organisaties, instellingen, overheden en andere clubs die van enig belang waren voor de Nederlandse samenleving.
Het resulteerde in uiteindelijk 112 edities van de Pyttersen Almanak, ieder jaar ververst met nieuwe adressen, telefoonnummers en namen. De laatste editie verscheen in 2014. "Tja, je zag het aankomen", zegt Alice Garritsen (64). Ze was 25 jaar eindredacteur van 'de bijbel van Nederland', zoals ie ook wel werd genoemd.
"Bedrijven, onderwijsinstellingen, overheden, ambassades in de hele wereld, hij lag op heel veel plekken. Ook redacties konden er niet zonder. Op de school voor de journalistiek werd de Pyttersen de belangrijkste bron voor de start van je onderzoek genoemd."
Nu surft iedereen naar google en tikt een zoekterm in. "Dat is best, maar een totaal overzicht van wie en wat op een bepaald terrein vind je niet op internet. Dat vond je wel in de Pyttersen. De betekenis van dit naslagwerk is heel groot geweest voor de Nederlandse samenleving."
Afscheid
Kijk ook onderstaande video, waarin verslaggever Peer Ulijn de Telefoongids uitzwaait.
