Breuk met oude vriend Bannon brengt grote risico's mee voor Trump

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

"Toen Bannon werd ontslagen, verloor hij niet alleen zijn baan, maar ook zijn gezond verstand."

De Amerikaanse president Donald Trump is niet te spreken over zijn voormalig topadviseur Steve Bannon. Vandaag kwamen uitspraken van de man in een nog te verschijnen boek van journalist Michael Wolff naar buiten. En die zorgen waarschijnlijk voor iets waar Trump altijd al bang voor is geweest: een breuk tussen de twee.

In het boek van Wolff zegt Bannon dat hij de ontmoeting van Trumps zoon en schoonzoon met een Russische advocate een vorm van "verraad" en "onvaderlandslievend" vindt. Trump reageerde fel op deze uitspraken: hij zegt dat Bannon nauwelijks heeft bijgedragen aan de verkiezingsoverwinning, en "zelden een op een sprak" met hem. Ook zou Bannon "zijn tijd in het Witte Huis vooral hebben besteed aan het lekken aan de pers, om zichzelf belangrijker te maken dan hij is."

De twee mannen kennen elkaar al jaren - ook voor Trumps presidentiële ambities hadden ze al contact. Toen stond Bannon aan het hoofd van de populistisch-rechtse website Breitbart (waar hij inmiddels weer is teruggekeerd). Bannon trad in de eindfase van Trumps campagne toe tot zijn team en speelde daar een cruciale rol. Ook het eerste half jaar van Trumps presidentschap heeft hij veel richting gegeven aan het beleid. Zoveel richting dat hij soms ook weleens 'president Bannon' werd genoemd.

Met zijn medewerking werd het inreisverbod ingevoerd, het vrijhandelsverdrag TPP en het klimaatakkoord van Parijs opgeschort en werden talloze reguleringen op het gebied van milieu-, energie- en wapenwetgeving geschrapt. "Dus dat Trump in zijn reactie op Bannons uitspraken zegt dat hij een nobody was in het Witte Huis klopt absoluut niet", legt correspondent Arjen van der Horst uit.

'Twee presidenten'

Bannon moest in augustus uit het Witte Huis vertrekken. Trumps nieuwe stafchef, John Kelly, wilde orde aanbrengen in het chaotische Witte Huis. "Ja, en toen zag Bannon het natuurlijk al aankomen", aldus Van der Horst. Maar de band van de 'twee presidenten' bleef hecht. Althans: Trump bleef met Bannon bellen.

Ook Bannon zei Trump te blijven steunen.

Maar achter die hechte band lijkt een verborgen agenda te zitten. Breitbart - de website waar Bannon weer baas van is -is populair bij een groot deel van Trumps achterban. "En Trump is hartstikke bang dat hier de aanval op hem wordt geopend en dat hij zijn harde kern verliest", legt Amerika-deskundige Victor Vlam uit.

De relatie bleef dus altijd vriendschappelijk. Maar nu is Bannon voor het eerst openlijk kritisch over Trumps familie. Dat hij niet te spreken was over dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner was al bekend, maar openlijk daarvoor uitkomen deed hij nog nooit eerder.

"En dat is precies waarom Trump nu zo hard uithaalt en die band op het spel zet", zegt Van der Horst. "Want bij Trump is het family first. Hij is ontzettend loyaal aan zijn familie en daar moet je echt niet aankomen."

Dus werd vandaag het eerste scheurtje, of noem het maar scheur, zichtbaar in hun relatie. "Dit kan heel problematisch zijn", zegt Van der Horst. "Er zijn namelijk twee risico's. Allereerst kan Trump natuurlijk zijn harde achterban kwijtraken, maar Bannon is ook heel slim en hij weet heel veel over het Witte Huis. Hij weet alles, ook de potentieel belastende informatie. En die kan naar buiten komen."

Daarom is het de vraag of Trump niet terug gaat komen van zijn uitspraken. "Trump ziet zijn leven als een realityshow. Hij kan nu ruzie maken en over twee maanden het weer goed maken. Want in een realityshow zie je natuurlijk niets liever dan een verzoening", zegt Vlam.

Het is de vraag wat er de komende tijd gaat gebeuren. "Bannon is niet het type dat zich inhoudt. Hij zal wel met een reactie komen, maar hij schiet niet zoals Trump iets uit de losse heup", zegt Van der Horst. "Hij neemt in ieder geval langzaam afscheid van Trump."