ANC kiest nieuwe leider: dit zijn de twee kanshebbers
Vandaag of morgen wordt bekend wie in Johannesburg wordt verkozen als de nieuwe leider van het ANC, de partij van huidig president Jacob Zuma. Wie wint, is meteen de grootste kanshebber bij de volgende presidentsverkiezingen in Zuid-Afrika.
Twee kandidaten zijn nog in de running: huidig vicepresident Cyril Ramaphosa, en oud-voorzitter van de Afrikaanse Unie Nkosazana Dlamini-Zuma. Twee portretten.
Cyril Ramaphosa (65)
Nog voor het einde van apartheid was Cyril Ramaphosa voor veel ANC'ers de gedroomde president van het land. Hij maakte indruk op Nelson Mandela. Als leider van de mijnwerkersvakbond NUM. Als sluwe onderhandelaar met het apartheidsregime, met zijn vriendelijke maar doordachte stijl. En als leider van het team slimme koppen die de nieuwe grondwet van Zuid-Afrika schreef, de meest progressieve van het hele continent.
Toen de partij toch voor Thabo Mbeki koos als Mandela's vice-president en opvolger, ging Ramaphosa het zakenleven in. Hij werd steenrijk in de telecom, bankenwereld, verzekeringen en mijnbouw. Hij was een van de kampioenen van de Black Economic Empowerment, de wetgeving die bedrijven in Zuid-Afrika dwingt zwarte aandeelhouders aan te trekken.
Bloedbad
Het meest omstreden is zijn rol tijdens de mijnstaking in Marikana in 2012. Ramaphosa zat toen in de raad van bestuur van het Britse mijnbedrijf Lonmin. Hij riep de hulp van de politie in om een einde te maken aan de staking, die in de weken daarvoor al aan tien mensen het leven had gekost. Het werd een bloedbad. De politie executeerde voor het oog van de camera 34 mijnwerkers.
De betrokkenheid van Ramaphosa, als voormalig leider van mijnwerkers, was koren op de molen van de links-populistische afsplitsing van het ANC, de economische vrijheidsstrijders, onder leiding van Julius Malema. Hij noemt Ramaphosa 'een moordenaar'. Dat zal hij ongetwijfeld blijven doen als Ramaphosa de leider van het ANC en dus de meest waarschijnlijke president van Zuid-Afrika wordt.
Nkosazana Dlamini-Zuma (68)
Ze is al bijna twintig jaar van Jacob Zuma gescheiden. Maar door haar tegenstanders wordt ze gezien als de beschermvrouw van zijn patronagesysteem en de corrupte vriendjespolitiek waar het ANC de afgelopen tien jaar synoniem mee is geworden. Maar ze is zo veel meer dan zijn ex.
Als medicijnstudent leidde Dlamini-Zuma in de jaren 70 protestacties tegen de apartheid. In 1976 ging ze zoals veel anti-apartheidsactivisten in ballingschap. Jacob Zuma ontmoette ze begin jaren 80 in Swaziland, waarvandaan het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) opereerde. Ze trouwden en kregen vier kinderen. Maar in het polygame Zulu-huwelijk, dat in Zuid-Afrika wettelijk is beschermd, paste haar niet.
Hiv/aids
In 1998 scheidden ze. Toen was ze al minister van Volksgezondheid in de regering van Nelson Mandela. Haar imago liep grote averij op omdat ze miljoenen randen spendeerde aan een theatervoorstelling over hiv/aids, waar vooral een goede vriend van Dlamini-Zuma beter van werd. Ze promootte ook een niet-werkend aidsmedicijn, Virodene.
Later werd ze minister van Buitenlandse Zaken in de regering van Thabo Mbeki. Haar stille diplomatie met de inmiddels afgetreden president van Zimbabwe Mugabe leverde niets op. Onder Jacob Zuma wordt ze voor korte tijd minister van Binnenlandse Zaken en slaagt ze erin een slecht functionerend ministerie uit het slop te trekken.
In 2012 wordt ze voorzitter van de Afrikaanse Unie (AU), waar veel diplomaten haar afstandelijk en afwezig vinden. Als de aanhangers van Nkosazana Dlamini-Zuma op de conferentie in Johannesburg winnen, wordt ze de eerste vrouwelijke leider van het ANC.
