Internationale emissiehandel om uitstoot terug te dringen: een goed idee?

Een wereldwijd systeem voor de handel in emissierechten: het was een van de gespreksonderwerpen op de klimaattop in Bonn, waar de afgelopen weken is gesproken over manieren om de klimaatdoelen uit akkoord van Parijs te halen. Emissiehandel maakt het gebruik van fossiele brandstoffen duurder en dus minder aantrekkelijk. De Europese Unie heeft al sinds 2005 een emissiehandelssysteem; nu wordt gekeken of er een wereldwijd systeem kan worden opgezet.

In Bonn zijn nu opties verkend en uitonderhandeld om de klimaatdoelen van Parijs te behalen. De bedoeling is dan dat ze op de volgende klimaatconferentie, eind volgend jaar in Polen, op papier komen te staan. "Hier wordt gekeken naar welke maatregelen we met elkaar af willen spreken en wat het beste werkt", zegt Jos Cozijnsen. Hij adviseert overheden en bedrijven over emissiehandel.

'Cynisch spelletje'

"Er is gekeken naar de opties om in VN-verband een emissiehandel te beginnen. Alleen een aantal ontwikkelingslanden en kleine eilandstaatjes liggen hier dwars. Die willen eerst zeker weten dat zij meer geld en waarborgen krijgen in zo'n systeem. Zij zijn tenslotte de landen die het meest te maken krijgen met de gevolgen van klimaatverandering", legt Cozijnsen uit. "Je zou het een cynisch spelletje kunnen noemen."

De Europese Unie hanteert al sinds 2005 een systeem van emissierechten, ook wel bekend als ETS. Alleen: het is tot nu toe een weinig effectief systeem gebleken. Er zijn te veel rechten in omloop en dat houdt de prijzen relatief laag. Het kost nu 8 euro om een ton CO2 uit te stoten; bij de invoering van ETS was de verwachting dat dat nu richting de 20 euro per ton zou gaan.

Door de economische crisis in de jaren na de invoering bovendien de economie gekrompen. Daardoor liep ook de uitstoot terug. In het systeem is daar geen rekening mee gehouden.

Herziening in Europees Parlement

Het Europees Parlement heeft vorige week overeenstemming bereikt over een herziening van het systeem. Zo worden vanaf 2021 jaarlijks minder rechten in omloop gebracht. Ook is het mogelijk om de rechten die vrijkomen bij het sluiten van een kolencentrale, helemaal uit de markt te halen. "Dat neemt het laatste excuus weg van Nederlandse politici die onze kolencentrales langer open willen houden", aldus Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks). Eickhout onderhandelde mee over dit akkoord.

Er worden veel bedragen geopperd waarmee het ETS een effectieve maatregel kan worden. De Franse president Macron noemde een bedrag van 30 euro per ton CO2, Cozijnsen ziet liever een beginprijs van 20 euro per ton.

"Ik pleit voor minimumveilingprijzen", zegt hij. "Ieder jaar zijn er veilingen voor de rechten. Je zou dan kunnen beginnen met een bedrag van 20 euro per ton in 2020, oplopend tot een bedrag van 30 euro in 2030."

Het nieuwe kabinet heeft in het regeerakkoord besloten om een extra binnenlandse heffing op de emissierechten te hanteren voor elektriciteitsbedrijven. In Engeland is er een extra heffing van 18 pond per ton CO2.

Kernenergie vs. kolen

De redenen waarom de bedragen zo verschillen heeft te maken met de verschillende vormen van energie die de verschillende lidstaten in Europa gebruiken; Frankrijk gebruikt veel meer kernenergie, terwijl Duitsland nog voor 40 procent afhankelijk is van kolen. Bij deze verschillende energiesoorten horen verschillende emissies, en daarom is het lastig om een bedrag te vinden dat voor iedereen werkzaam is.

Daarnaast is de energiemarkt een internationale markt. "Als Nederland een extra bedrag gaat heffen, kunnen de energiebedrijven hun energie ergens anders vandaan halen", zegt Cozijnsen.

"Engeland is veel minder aangesloten op het Europese net. Daarmee zijn ze minder afhankelijk van buitenlandse opties. Nederland is veel opener en heeft alle opties. Daarom kunnen energiebedrijven hier zeggen; 'dan importeren we het wel uit Duitsland'", besluit hij. Een nationale heffing zou, in de woorden van Cozijnsen, "jammer van de moeite" zijn.