'Baas der bazen' Riina ruimde al zijn tegenstanders uit de weg
"Heren, jullie begaan een grote vergissing." Dat zei Salvatore 'Toto' Riina, de meestgezochte en machtigste maffiabaas van de twintigste eeuw, bij zijn arrestatie in 1993.
Riina's ongekende meedogenloosheid luidde uiteindelijk zijn val in. Vandaag overleed hij op 87-jarige leeftijd in het gevangenisziekenhuis van de Italiaanse stad Parma, na een lang ziekbed.
Clan uit Corleone
Totdat agenten hem uit zijn auto haalden op straat in Palermo, was het Riina gelukt om ruim 23 jaar uit handen van de politie te blijven, zonder ook maar één stap buiten Sicilië te zetten. In die tijd maakte hij van de maffiaclan uit zijn geboortedorp Corleone het belangrijkste misdaadsyndicaat van het land. Zelf werd hij 'capo dei capi', de baas der bazen.
Riina bouwde zijn machtspositie vanaf de jaren 50 op met een campagne van dood en verderf. Hij vermoordde zijn eerste slachtoffer toen hij 19 was. Na een gevangenisstraf van zes jaar werd hij opgenomen in de bende van Luciano Leggio, die in 1958 de leiding nam over de clan in Corleone door de toenmalige don te liquideren. Na Leggio's arrestatie in 1974 werd Riina de baas.
Riina voerde vanaf het begin een nietsontziende strijd om de macht binnen de maffia. Niet voor niets kreeg hij de bijnaam La Belva, Het Beest. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor 150 moorden.
Door het (laten) vermoorden van andere bazen kreeg hij de controle over steeds meer maffiabendes, die voorheen los van elkaar opereerden. Dankzij die consolidatie wist hij van de Cosa Nostra, de Siciliaanse maffia, het machtigste misdaadimperium van Italië te maken. Zijn zaken met Turkse heroïnehandelaren en Colombiaanse cocaïnekartels leverden een fortuin op.
Riina heeft de Cosa Nostra om zeep geholpen.
Maar met zijn rücksichtslose optreden maakte hij ook veel vijanden. Verschillende hooggeplaatste maffiosi braken de omerta (zwijgplicht) om tegen Riina en consorten te getuigen. Het begin van het einde voor de macht van de Siciliaanse maffia.
"Riina zal de geschiedenis ingaan als de man die de Cosa Nostra om zeep heeft geholpen", zegt maffia-expert Attilio Bolzoni tegen persbureau AFP. "Met zijn strategie van bloedbaden op Sicilië en in Italië, eerst met kalasjnikovs en later met bommen, maakte hij de onzichtbare maffia zichtbaar."
De brute moorden op onderzoeksrechters Falcone en Borsellino halverwege 1992 leidden tot een kentering in de publieke opinie. Waar voorheen werd gezwegen over de maffia, spraken de Sicilianen zich nu openlijk uit. Nog geen zes maanden later zat Salvatore Toto Riina achter slot en grendel. Voorgoed.
