'Keukentafelgesprekken' over zorgtaken werken goed, maar niet altijd

De meeste mensen die zich niet op eigen kracht kunnen redden, kloppen met succes bij de gemeente aan om hulp. Maar mensen met psychische problemen vallen nog te vaak buiten de boot. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau in een rapport over het eerste jaar waarin de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) door de gemeenten moest worden uitgevoerd.

De gemeenten hebben in 2015 de zorgtaken van het Rijk naar behoren overgenomen, schrijft het SCP. In de aanloop naar de overheveling van deze zorgtaken naar de gemeenten bestond er grote twijfel of ze wel over voldoende expertise en geld beschikten.

Burgers kunnen zich melden bij de gemeente om ondersteuning. In een 'keukentafelgesprek' stelt een ambtenaar vast welke hulp de aanvrager nodig heeft. In het eerste jaar kregen vier van de vijf mensen die hulp vroegen in hun persoonlijke situatie een 'maatwerkvoorziening', schrijft het SCP. Drie van de vier aanvragers waren daar tevreden over.

Buiten de samenleving

Maar een kwart van de aanvragers doet ook na contact met de gemeente "niet mee aan de samenleving door bijvoorbeeld lid te zijn van een vereniging, of regelmatig iets buiten de deur te doen", zegt Peteke Feijten van het SCP. Een van de vijf mensen die zich bij de gemeente meldt, voelt zich ondanks de geboden hulp erg eenzaam.

Vooral bij mensen met psychiatrische problemen loopt de gemeentelijke ondersteuning nogal eens stroef. "Het is ook moeilijker om met zulke mensen het gesprek aan te gaan en te praten over de behoeften die zij hebben", aldus Feijten. "Die expertise is blijkbaar nog niet bij alle gemeenten voldoende aanwezig."

Het is een hardnekkig probleem, voegt de onderzoekster eraan toe, want ook toen het Rijk de WMO nog uitvoerde bleek deze groep moeilijk te bedienen.

Mantelzorg

De gemeenten doen ook een groot beroep op mantelzorgers, zoals de partner, kinderen of kennissen van de cliënt die WMO-ondersteuning krijgt. Die vinden dat ze niet worden gehoord, meldt het SCP. "Ruim de helft van de mantelzorgers zegt dat er tijdens het keukentafelgesprek met de gemeenteambtenaar nauwelijks aandacht was voor hun rol", zegt Feijten.

Het SCP kan niet zeggen of de WMO-gebruikers meer of minder tevreden zijn over de hulp, sinds de gemeente daar verantwoordelijk voor is.