Wat jullie wilden weten over de tbc-gevallen in Vaassen

Het nieuws over open tbc in Gelderland leidt bij veel mensen tot vragen. Volgens de GGD zijn twintig gevallen van de ziekte bekend, vooral in Vaassen, maar ook in Apeldoorn en plekken buiten de provincie. Hoewel tuberculose besmettelijk is, benadrukt de gezondheidsdienst dat er geen reden is tot paniek.

Op de Facebookpagina van de NOS kwamen tientallen vragen binnen over de ziekte. Een aantal daarvan hebben we voorgelegd aan Sieb van Kuijk, arts tuberculosebestrijding bij de GGD Noord- en Oost-Gelderland.

Wat is open tbc precies?

Tuberculose (tbc) is een infectieziekte die jaarlijks bij ongeveer 900 mensen in Nederland wordt vastgesteld. In ons land komt de ziekte al jaren niet veel meer voor, maar wereldwijd is tbc nog wel een groot probleem. Jaarlijks raken zo'n 9 miljoen mensen besmet.

Tbc komt in veel vormen voor, maar de bacterie duikt in de meeste gevallen op in de longen. Er is sprake van 'open tbc' als die bacteriën in de luchtwegen belanden, vertelt Van Kuijk. Mensen die tbc in hun longen hebben, moeten vaak flink hoesten en kunnen de ziekte zo verspreiden.

Is er sprake van een uitbraak?

Van Kuijk zegt dat de GGD niet spreekt van een uitbraak in Vaassen en omstreken. "Dat is alleen zo als er heel veel mensen tegelijkertijd ziek worden en dat is op dit moment niet het geval."

Wel is het zo dat vooral in de wijk Berkenoord in Vaassen meer gevallen van tbc zijn vastgesteld dan normaal. Van Kuijk: "Eigenlijk zou er in Vaassen jaarlijks ongeveer één geval van tbc moeten zijn, maar op dit moment zijn het er meer dan tien. En omdat er nieuwe gevallen blijven opduiken, gaan we onderzoek doen."

De komende week krijgen driehonderd huishoudens in de Gelderse plaats een oproep om zich te laten testen op tbc. Op die manier wil de GGD achterhalen of meer mensen de ziekte hebben opgelopen. Zo'n onderzoek is niet per se reden voor onrust. Volgens Van Kuijk is er bijna ieder jaar wel zo'n onderzoek ergens in Nederland.

Hoe groot is de kans dat ik tbc oploop?

Je kunt besmet raken met tbc als iemand met de ziekte van dichtbij in jouw richting hoest. "Maar besmetting gebeurt eigenlijk alleen als je langdurig met zo iemand in een kleine ruimte bent of in gesprek bent", legt Van Kuijk uit. Het kan maanden of zelfs wel twee jaar duren voordat een besmette persoon ook echt ziek wordt.

Je kunt je op tbc laten testen. Vroeger gebeurde dat door het krassen van een klein kruisje in de arm, tegenwoordig krijg je een klein prikje met testvloeistof. Als er na een paar dagen een zwelling optreedt, betekent dat dat er een besmetting is. In dat geval wordt ook nog een longfoto gemaakt.

Mensen die de afgelopen tijd in Vaassen zijn geweest, hoeven zich volgens de GGD geen zorgen te maken dat ze besmet zijn. Ook is het niet nodig om je te laten testen als je geen oproep daartoe hebt gehad.

Is tbc dan gevaarlijk?

Wereldwijd overlijden ongeveer een miljoen patiënten aan de ziekte, maar in Nederland komt dat vrijwel niet voor. Ongeveer 5 procent van de mensen die besmet raken, worden ook echt ziek. Wie tbc oploopt, klaagt over hoesten (soms van bloed), koorts, moeheid, nachtzweten en vermagering.

Tbc kan worden voorkomen met medicatie. Daarvoor hoef je niet naar het ziekenhuis. Mensen bij wie de ziekte is vastgesteld, krijgen uit voorzorg medicijnen. Op die manier wordt voorkomen dat zij ziek worden en de bacterie verspreiden.

"Als er op een bepaalde plaats meerdere gevallen opduiken, krijgen alle mensen in de directe omgeving deze medicatie", zegt Van Kuijk. "Meestal komt de ziekte daarna ook niet meer voor op die plek."

Waarom zijn er nu ineens zoveel gevallen van tbc?

Dat heeft volgens Van Kuijk niets te maken met de instroom van vluchtelingen en migranten, zoals op sociale media is gesuggereerd. Het klopt dat tbc meer voorkomt onder asielzoekers, maar de ziekte wordt ook regelmatig aangetroffen onder mensen die al jaren in Nederland wonen.

Zo lopen backpackers bijvoorbeeld het risico dat ze tbc oplopen tijdens reizen in Azië of Afrika. Eenmaal terug in Nederland kunnen ze de ziekte verspreiden. De GGD doet uit voorzorg wel actief aan screening onder immigranten, asielzoekers en gedetineerden. Zo wordt ongeveer 20 procent van de gevallen eruit gepikt.

Verder is het niet zo dat tbc wordt verspreid doordat mensen zichzelf of hun kinderen niet laten inenten. "Inenten tegen tbc doen we al jaren niet meer in Nederland", zegt Van Kuijk. "De vaccinatie die daar vroeger voor werd gebruikt, bood geen volledige bescherming."

En mede daardoor raken ook in Nederland nog steeds mensen besmet met tbc. Het blijft lastig om de infectieziekte volledig uit te roeien, beaamt Van Kuijk. "Er zijn geregeld besmettingen. Dat is vervelend, maar niets om je veel zorgen over te maken."