Verkiezingen Oostenrijk: een 31-jarige kanselier en een ruk naar rechts

• Sjoerd Ponstein

  redacteur Bureau Berlijn

Oostenrijk gaat morgen naar de stembus en alles wijst erop dat de christen-democratische ÖVP de grootste partij gaat worden. Niet in de laatste plaats dankzij lijsttrekker Sebastian Kurz. De 31-jarige politicus staat op het punt de jongste gekozen regeringsleider ter wereld te worden. Wie is hij?

Onze correspondent Jeroen Wollaars vertelt wie Kurz is en wat de kiezers van hem vinden:

Sinds Kurz in mei het stokje als lijsttrekker van de ÖVP overnam, schoot de partij omhoog in de peilingen. Met een flitsende campagne, vooral gericht op jongeren, zette hij in korte tijd het politieke landschap op zijn kop. Veel kiezers voelen zich aangetrokken tot deze frisse wind in de politiek, maar tegenstanders verwijten Kurz dat hij zijn idealen verkwanselt voor electoraal gewin.

Kurz' politieke carrière is even kort als hevig. In 2003 sloot hij zich aan bij de JVP, de jongerenafdeling van de ÖVP. Hij klom daar snel op en trad in 2011 toe tot de landelijke politiek, als staatssecretaris van Integratie. Twee jaar later werd hij, op zijn 27ste, de jongste Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken ooit.

"Hij is het grootste politieke talent dat ik in dertig jaar als journalist heb gezien", zegt Christian Rainer, hoofdredacteur van het Oostenrijkse weekblad Profil. "Hij is leergierig en staat dicht bij de mensen. In korte tijd heeft Kurz 15 procentpunten gewonnen in de peilingen. Dat is allemaal te danken aan zijn charisma."

Op politiek gebied typeert Rainer Kurz als pragmaticus. "Als persoon is hij niet zo rechts als hij zich in de verkiezingsstrijd voordoet. Maar met deze rechtse standpunten heeft hij de rechts-radicale FPÖ wel wind uit de zeilen genomen." En dat levert Kurz stemmen op.

Vooral op het gebied van immigratie is de ÖVP rechtser sinds Kurz lijsttrekker is. "Immigratie is zijn belangrijkste thema", zegt Rainer, "maar de 200.000 vluchtelingen die Oostenrijk heeft opgenomen zijn eigenlijk geen probleem. De angst die leeft onder de mensen zit vooral tussen de oren." Toch weet Kurz van die angst handig gebruik te maken.

En zo kan het zijn dat Oostenrijk straks een 31-jarige bondskanselier heeft, een primeur. Voor menig Oostenrijker is Kurz' leeftijd echter ook een probleem, zo blijkt uit een rondgang op straat.

"Ik vind het niet goed dat iemand zonder ervaring de hoogste positie van het land inneemt", zegt Wilhelm Amman uit Wenen. Hij heeft zijn bedenkingen bij de staat van dienst van Kurz. "Het is bekend dat hij zijn rechtenstudie nooit heeft afgemaakt. Voor mij is hij gewoon een advocaat zonder papiertje."

"Het bevalt me niet dat Kurz partijpunten van de FPÖ heeft overgenomen, alleen maar om stemmen te trekken", vervolgt Amman. "De ÖVP was ooit een volkspartij, maar is inmiddels door Kurz volledig naar zijn hand gezet."

Ook Tanja Adam, medewerkster van een Weense schoonheidssalon, ziet Kurz de verkiezingen liever niet winnen. "Een 31-jarige kanselier? Ik hoop het niet!" De plannen van de ÖVP-leider ziet ze niet zitten. "Te rechts. Wat hij als minister heeft gedaan en wat hij van plan is als kanselier, staat me niet aan."

Oost-Europees blok?

Na de verkiezingen zal Oostenrijk waarschijnlijk een ruk naar rechts maken. Na de schmutzkampagne die de sociaal-democraten tegen Kurz voerden, ligt een samenwerking tussen ÖVP en FPÖ voor de hand. En het zou zomaar kunnen dat deze partijen een immigratiebeleid kiezen dat meer lijkt op dat van Polen en Hongarije dan op dat van Duitsland.

Daarom zijn de Oostenrijkse verkiezingen ook van Europees belang, zegt Christian Rainer. "Kurz zal geen toenadering tot Angela Merkel zoeken. Het is te verwachten dat hij als kanselier meer in de richting van EU-lidstaten in Oost-Europa zal trekken." Mogelijk ontstaat er dan een blok dat er een heel andere immigratiepolitiek op nahoudt dan de rest van de EU. En dan zou Oostenrijk volgens Rainer "voor zo'n klein land ineens wel erg veel macht krijgen".