De foto die van Che Guevara een pop-icoon maakte

• Anouk Kantelberg

  redacteur Online

Een man met halflang haar, een baard en een snor, die krachtig in de verte kijkt. Op zijn hoofd heeft hij een baret met een rode ster. Onder zijn gezicht de woorden: "Viva la revolución".

Ernesto 'Che' Guevara's gezicht wordt nu, precies vijftig jaar na zijn dood, nog altijd afgedrukt op t-shirts en posters. Eén foto transformeerde de guerrillastrijder in de loop der jaren tot het pop-icoon dat hij nog steeds is.

Op 5 maart 1960 maakt fotograaf Alberto Korda tijdens een herdenkingsdienst op Cuba foto's van Che Guevara. De dag ervoor is het Franse vrachtschip La Coubre ontploft in de haven van Havana. Zeker honderd mensen kwamen om het leven, Guevara is bij hun herdenking. Hij ziet er strijdbaar uit en Korda vangt dit op beeld.

Het blad waar Korda voor werkt, Revolución, besluit de foto niet te gebruiken. Maar het portret laat Korda niet los. Hij laat de foto afdrukken en hangt hem op in zijn huis. Het werk krijgt van hem de naam Guerrillero Heroico (heldhaftige guerrillastrijder). ​

De Cubaanse regering kreeg de foto in handen vlak na de dood van Guevara in 1967. Zonder toestemming van Korda werden duizenden posters verspreid. Zijn naam werd ook niet onder de foto gezet.

'Pure begin van de revolutie'

"Fidel Castro had Che Guevara afgestoten", vertelt directeur Ruud Visschedijk van het Nederlands Fotomuseum. De Cubaanse leider vond dat Guevara steeds extremer werd in zijn ideeën. Daarnaast deelde hij de macht liever niet. "Maar na Guevara's dood werd hij opnieuw geadopteerd als het pure begin van de revolutie."

Zijn levensverhaal in combinatie met hoe zijn leven eindigde is blijven hangen, zegt journalist en Latijns-Amerikakenner Edwin Koopman in het NOS Radio 1 Journaal. "Hij werd in de Boliviaanse jungle geëxecuteerd door een door de CIA georganiseerde legereenheid. Daardoor werd hij een geliefd symbool voor iedereen die in de jaren 60 en 70 niets moest hebben van Amerika."

Visschedijk beaamt dat. Volgens hem ligt juist daarin ook de aantrekkingskracht van de beeltenis. "Het iconische zit hem in de verhalen die samenvallen. Hij is precies op het goede moment vermoord. Op dat moment had hij een onafhankelijk imago, dat van een eigenwijze man. Dat in combinatie met de revolutie heeft iets romantisch."

Het verhaal spreekt vandaag de dag nog steeds aan, denkt Visschedijk. Al zullen jongeren niet meer het hele verhaal van Che Guevara kennen. "Ze weten wel wie het is en wat hij in grote lijnen heeft gedaan." Maar het gaat volgens hem bovenal om hoe Guevara eruit ziet. "Het was een sexy revolutionair. Een mooie man met een te gek modieus petje. Dat trekt aan."

Koopman ziet dat ook. "Hij wordt in het westen wel heel erg geromantiseerd. Hier is hij folklore geworden, maar in Latijns-Amerika is hij toch iets meer dan dat. Daar is hij nog steeds in een symbool in de politiek."