Baby Coen was heel ziek, het rotavirus bleek de boosdoener
"Eindelijk", verzucht kinderarts Patricia Bruijning-Verhagen. Ze reageert op het advies van De Gezondheidsraad om het liefst alle pasgeborenen te laten vaccineren tegen het rotavirus, maar in ieder geval de kwetsbaarste kindjes. "Het heeft lang geduurd voordat het advies er kwam, maar nu ligt het er gelukkig. Dit kan veel onnodig leed en ellende voorkomen."
Koorts, overgeven, diarree: alle ouders met jonge kinderen houden hun kind weleens thuis met een flinke buikgriep. Wat veel ouders niet weten, is dat het rotavirus daar de meest voorkomende aanstichter van is. Rota-infecties komen wereldwijd veel voor, ook in Nederland. Meestal treft het kinderen tussen de zes maanden en twee jaar oud. Maar elk kind zal op zijn vijfde weleens een rota-infectie hebben doorgemaakt.
Vaak gaat een infectie vanzelf over. Toch is het virus verantwoordelijk voor jaarlijks tussen de ruim 2500 en 4700 ziekenhuisopnames bij kinderen tot vijf jaar en vijf tot zeven doden.
Geen medicijn
Het rotavirus is dus een veelvoorkomende infectie. Hoe komt het dan dat de naam zo weinig bekend is? "In Nederland hebben we niet het beleid om bij een kindje met diarree, standaard te testen welk virus dat veroorzaakt", zegt Bruijning-Verhagen, werkzaam in het UMC Utrecht. "Er is namelijk geen medicijn tegen het rotavirus. Als een medicijn ontbreekt, waarom zou je dan in de ontlasting moeten kijken welk virus erin zit? Als een kindje met ernstige diarree en uitdroging op de spoedeisende hulp komt, is het doel van opname vooral om te zorgen dat kindje zo snel mogelijk voldoende vocht krijgt toegediend."
Als een besmetting heel ernstig verloopt, is dat vaak wel reden voor verder onderzoek. De rota-benaming valt dus vaak pas in dat stadium. "Als je ouders spreekt van een kind dat zo'n ernstige infectie heeft doorgemaakt, zal je weinig twijfel tegenkomen over het nut van vaccinatie. Het doormaken van zo'n infectie heeft vaak veel impact. Op kind, ouders, op het hele gezin", zegt Bruijning-Verhagen.
's Middags ging hij overgeven en daar kwam hoge koorts bij. 's Avonds lag hij in het ziekenhuis.
Hoe groot die impact kan zijn, heeft Jolina van Meel ondervonden. Haar zoontje Coen werd eind januari met een rotavirus-infectie opgenomen in het ziekenhuis. Flink schrikken. "Hij was heel erg ziek", zegt ze.
Van Meel was uitgerekend op 20 september 2016, maar Coen kwam met 25 weken veel te vroeg. "We kwamen pas half oktober vorig jaar het ziekenhuis uit", zegt Van Meel. Een paar maanden later waren ze er dus weer terug. "Het ging heel snel. 's Middags ging hij overgeven, daar kwam hoge koorts bij, 's avonds lag hij in het ziekenhuis. Gelukkig hadden we daar een kort lijntje mee. Hij is een paar dagen heel ziek geweest. We hadden natuurlijk al veel tijd in het ziekenhuis doorgebracht, dus het was heftig om hem weer aan al die apparaten te zien".
Eerst de aller kwetsbaarste kindjes, dan iedereen?
De Gezondheidsraad adviseert stellig om kwetsbare kindjes als Coen standaard te vaccineren omdat het gezondheidswinst oplevert én omdat het kosteneffectief is. Naast aan te vroeg geboren kindjes valt bij 'kwetsbaar' ook te denken aan kindjes met een laag geboortegewicht of een aangeboren afwijking.
Het gaat om een vaccin dat via de mond, via druppeltjes wordt toegediend. De raad noemt als nadeel van vaccinatie dat het een kleine kans geeft op bijwerkingen. Zo is vaccinatie gerelateerd aan een licht verhoogd risico op invaginatie, waarbij een deel van de darm in het daaropvolgende deel schuift. De Raad zegt dat het nut van de vaccinatie opweegt tegen de risico's.
Het advies reikt nog wat verder. Het lijkt de Raad een goed idee om alle pasgeborenen te vaccineren via het Rijksvaccinatieprogramma. Maar opname van het vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma is een stuk duurder. De Gezondheidsraad denkt dat er weliswaar veel gezondheidswinst mee te behalen is, maar zegt dat invoer is bij de huidige vaccinprijzen niet kosteneffectief is. Dat zou wel kunnen veranderen, als de overheid een goede prijsafspraak kan maken.
Minder kans op ziekte
Een infectie verloopt lang niet in alle gevallen zo ernstig als bij Coen en vraagt ook niet altijd om behandeling. Dat was een van de redenen waarom de experts binnen de Gezondheidsraad het zeven jaar geleden niet eens kon worden over een eenduidig advies. Moet je een ziekte die in de meeste gevallen niet problematisch verloopt, wel opnemen in het Rijksvaccinatieprogramma?
Voor Bruijning-Verhagen, die onderzoek doet naar het rotavirus en betrokken was bij het tot stand komen van het advies, is dat een uitgemaakte zaak. "Het aantal ziekenhuisopnames kan door opname in het Rijksvaccinatieprogramma met 85 procent omlaag. Je kunt zeggen, het is vaak ook maar buikgriepje, maar het treft wel enorm veel kinderen. In het ziekenhuis zien we de extreme gevallen, maar daaronder hangt een grote bulk aan zieke kinderen die bijvoorbeeld niet in het ziekenhuis, maar wel bij de huisarts komen. Ook die ziektegevallen kun je dus voorkomen. Je zorgt er met rijksvaccinatie voor dat het virus zich niet goed meer kan bewegen in de samenleving. Ook kinderen die niet zijn gevaccineerd, lopen dan minder kans om ziek te worden."
