3000 Russische advertenties op Facebook: wat weten we?
Een onduidelijk Russisch bedrijf dat op Facebook via nep-accounts advertenties inkoopt rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen en daarmee informatie over politiek gevoelige onderwerpen verspreidt. Dat roept vragen op. Dit is wat we weten.
Facebook onderzocht de afgelopen tijd of er een verband bestond tussen Russische inmenging en het kopen van advertentieruimte op het platform. Het antwoord is dus 'ja'. Gisteren hebben medewerkers van het sociale netwerk informatie hierover overgedragen aan het Congres en aan speciaal aanklager Robert Mueller, die beiden onderzoek doen naar Russische inmenging tijdens de verkiezingen.
Via 470 Facebook-accounts is voor omgerekend 84.000 euro aan advertenties ingekocht. De accounts die nog actief waren toen Facebook dit netwerk ontdekte, zijn verwijderd, schrijft Facebook. Het uitgegeven bedrag is, vergeleken met de campagnebudgetten van Clinton (1,4 miljard dollar) en Trump (957 miljoen dollar), een schijntje. Desondanks kun je op Facebook met advertenties al snel veel mensen bereiken.
Trump en Clinton
De advertenties, volgens Facebook zo'n 3000, waren over het algemeen niet gericht op specifieke politieke partijen. In plaats daarvan gingen ze over politiek gevoelige onderwerpen, zoals LHBT, discriminatie, immigratie en wapenwetten.
Bronnen zeggen tegen The Washington Post dat een klein deel van de advertenties wél specifiek Trump en Clinton noemt. De advertenties werden voor het eerst in de zomer van 2015 gevonden. De bronnen willen niet zeggen op welke kandidaat de nadruk lag. Ook is het onduidelijk hoeveel "een klein deel" is.
Een op de vier advertenties was gericht op wat Facebook "specifieke geografische gebieden" noemt, wat betekent dat de reclame bijvoorbeeld alleen in Brooklyn is te zien of in Noord-Californië. Het is onduidelijk om welke gebieden het ging en wie de ontvanger was. Het bedrijf zegt tegen de krant dat de meeste van deze advertenties in 2015 werden geplaatst.
Ten slotte vond Facebook nog zo'n 2200 andere advertenties waarbij de relatie met Rusland minder duidelijk was. Het gaat om advertenties die zijn gekocht via Amerikaanse IP-adressen, maar waarvan de Facebook-instellingen wel stonden ingesteld op Russisch. Deze reclames hadden samen een waarde van ruim 41.000 euro. Het bedrijf benadrukt dat deze reclames niet persé een bepaalde regel schonden.
Troll farm
Facebook kon de gekochte advertenties herleiden tot het Internet Research Agency, een bedrijf in Rusland dat wordt gezien als een troll farm. Dat is een plek waar grote hoeveelheden internettrollen (dit zijn accounts die doelbewust misleidende of kwetsende informatie verspreiden) worden aangestuurd op sociale media.
Amerikaanse inlichtingendiensten schreven in januari in een rapport dat het bedrijf waarschijnlijk wordt gefinancierd "door een bondgenoot van Poetin, die banden heeft met Russische inlichtingendiensten".
In mei meldde tijdschrift Time op gezag van mensen uit de inlichtingenwereld dat er bewijs was gevonden dat Russische geheim agenten advertenties op Facebook hadden gekocht om zo bepaalde mensen te bestoken met propaganda. Een woordvoerder van het sociale platform zei toen dat het daar geen bewijs voor had.
Onduidelijkheid
Wat voor advertenties de 470 accounts hebben verspreid is nog altijd onduidelijk. "Vanwege ons eigen beleid en met het oog op de wetgeving delen we geen advertenties", zegt een woordvoerder tegen The Washington Post.
Wel wilde de woordvoerder kwijt dat de reclames waren gericht op mensen die hebben aangegeven interesse te hebben in onderwerpen zoals LHBT of het Tweede Amendement (waar de wapenwetgeving in is geregeld), bijvoorbeeld door een pagina te liken.
In gesprek met The New York Times zegt de Democratische politicus Adam B. Schiff, de tweede man van de inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden, dat hij nog wel wat vragen voor Facebook heeft.
"Ik wil weten wanneer ze voor het eerst op de hoogte waren van het probleem, welke waarschuwingen het bedrijf heeft gezien, hoe geavanceerd de operatie was en wat Facebook hier in de toekomst tegen wil doen", zegt Schiff tegen de krant.
Facebooks chief security officer, Alex Samos, benadrukt dat het bedrijf zijn best blijft doen om dit soort dingen in de toekomst te voorkomen. Daarbij wijst Samos onder meer op de inzet van kunstmatige intelligentie, waar Facebook op steeds meer plekken gebruik van maakt.